جمهوریت– ناصر تبریزی- در هقته گذشته خبری در شبکه های اجتمای مبنی بر تغییر نام چهار شنبه سوری و شب یلدا در تقویم سال ۱۴۰۳ منتشر شد که بازتاب گسترده ای را به دنبال داشت تا جایی که رئیس مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، ناچار به توضیحاتی در رسانه ها گردید.
عباس میرزاحسینی، رئیس مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفتگو با ایسنا گفت: هدف از نامگذاری روز‌ها و مناسبت‌های خاص، تقویت مولفه‌های هویت ملی ایرانیان و بزرگداشت شخصیت‌ها، ارزش‌ها و تحکیم پیوند‌های دینی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و علمی در جامعه است.
تاریخچه فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی
با توجه به اینکه متولی اصلی تعیین واژه های جایگزین، از سال ۱۳۶۹ بر عهده دوره سوم فرنگستان می باشد، لذا، مطالعه تاریخچه این موسسه می تواند راه گشای تحلیل عملکرد فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی باشد.
فرهنگستان اول؛ ۱۳۱۴ تا ۱۳۳۳ ؛ بیست و نهم اردیبهشت ماه – مصادف است با روز تاسیس نهادی با عنوان فرهنگستان ایران در سال ۱۳۱۴ که بعدها به فرهنگستان زبان و ادب فارسی کنونی تبدیل شد. این نهاد تا سال ۱۳۳۳ ذیل عنوان “فرهنگستان اول” فعالیت کرد. تاسیس این نهاد را به محمدعلی فروغی ادیب و سیاست‌مدار معاصر ایرانی نسبت می‌دهند. برخی از اعضای پیوسته فرهنگستان عبارت بودند از: ملک‌الشعرای بهار، علی‌اکبر دهخدا، محمدعلی فروغی، ابوالحسن فروغی، سعید نفیسی، ، بدیع‌الزمان فروزانفر، علی‌اصغر حکمت، ، غلامحسین رهنما، عباس اقبال آشتیانی، و ….
نگاهی گذرا به این اسامی مشخص می کند ، که خروجی این موسسه فرهنگی چه محصولی را به بار آورده است…
فرهنگستان دوم؛ ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۷ ؛ استاد محمد مقدم، استاد و پایه‌‌‌‌گذار گروه‌‌‌‌های آموزشی زبان‌‌‌‌‌شناسی، نه سال پس از تعطیل فرهنگستان اول، در سال ۱۳۴۲، درباره‌ی خطر حضور و هجوم واژه‌‌‌‌های بیگانه هشدار داد و ضرورت تقویت زبان فارسی را با تکیه بر توانایی‌‌‌‌های فراوان آن اعلام داشت.. با این مقدمات باز گشایی فرهنگستان فراهم شد و، سرانجام، در ۵ مرداد سال ۱۳۴۷ دور دوم این فرهنگستان آغاز شد. کمیسیون های این فرهنگستان عبارت بودند کمسیون علمی و فنی، پزشکی و کشاورزی و طبیعی، زبان و ادب و تاریخ، فلسفه و علوم اجتماعی و تربیتی و روان‌‌‌‌شناسی، هنرهای زیبا، ارتش، اقتصاد و بازرگانی، حقوق و علوم اداری و سیاسی، و جغرافیا .
از برجسته ترین دست آورد های این دوره می توان به اجرای طرح واژه‌‌‌‌نامه‌ی جامع مترادف‌‌‌‌های فارسی اشاره نمود.، در آغاز ، متن کامل برهان قاطع (ویرایش محمد معین) اساس گردآوری ۱۵۰۰۰۰ برگیزه (فیش) قرار گرفت و سپس، با تنظیم الفبایی برگیزه‌‌‌‌ها و بهره‌‌‌‌گیری از منابع دیگر از جمله فرهنگ فارسی معین، رده‌‌‌‌بندی شناسه‌‌‌‌ها، تفکیک حوزه‌‌‌‌های معنایی، مترادف‌‌‌‌یابی و ارجاع‌‌‌‌های متقابل اشاره نمود.
دور دوم این فرهنگستان نیز با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ مسکوت ماند البته تا سه سال و جلسات محدود داشته و بطور کلی منفعل ماند…
فرهنگستان سوم؛ ۱۳۶۸ تا کنون؛ اساسنامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران به تاریخ ۲۴بهمن ۱۳۶۸ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده و نخستین جلسات شورای فرهنگستان در سال ۱۳۶۹ تشکیل شد.
برخی از اعضای پیوسته این دوره عبارتند از, مهری باقری، یداللّه جلالی پندری، جویا جهانبخش، زهره زرشناس، باقر صدری‌نیا، علاءالدّین طباطبایی، سیّد حسین فخری (افغانستان)، سیّد احمدرضا قائم‌مقامی، محمدکاظم کاظمی (افغانستان)، آبتین گلکار، رضا منصوری، چنگیز مولایی، محمّدرضا نصیری، رستم وهاب‌زاده (تاجیکستان)….
فارع از اینکه اعضای این دوره نیز هنچنان اکثرا از اساتید زبان و ادبیات دانشکاه های کشور هستند، می خواهم به دور از هیچ غرض و مرضی، خروجی این دوره را از سال ۱۳۶۹ تا به امروز مورد بررسی قرار دهم.
بنا بر گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، حداد عادل رئیس کنونی این موسسه در اردیبهشت سال۱۴۰۱ اعلام می کند؛ «….۶۵ هزار واژه در ده سال تعریف و جایگرین شده اند. …به گفته ی حداد عادل این در حالیست که دو دوره قبلی این موسسه در مجموع فقط سه هزار واژه را مصوب کرده بودند…»
بررسی آماری
بررسی آماری این گزارش نتیجه قابل توجهی را نشان می دهد: دو دوره قبلی فرهنگستان طی ۴۳ سال سه هزار واژه تعیین و مصوب داشته اند،، که می شود برای هر سال کمتر ۷۰ واژه، این در حالیست که دور سوم فرهنگستان، در ده سال ۶۵ هزار واژه، به عبارتی برای هر سال« شش هزار پانصد واژه» مصوب و جایگزین کرده اند. یعنی بیش از « دو برابر ۴۳ سال دو دوره گذشته این فرهنگستان
اجازه بدهید از یک منظر دیگر به این قضیه نگاه کنیم:
الاهه نجفی عضو وقت فرهنگستان می گوید:« …..اگر مبنا را بگذاریم بر واژه‌یابی به عنوان مهم‌ترین جلوه فعالیت فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دوره ۲۰ ساله ریاست غلام‌علی حداد عادل، باید گفت با در نظر داشتن اینکه بودجه فرهنگستان در سال ۱۳۹۸ برابر ۱۷ میلیارد و ۶۵۱ میلیون تومان، سال ۱۳۹۹ حدود ۲۸ میلیارد و ۶۸۵ میلیون تومان و سال ۱۴۰۰ حدود ۴۶ میلیارد . ۸۰۰ میلیون تومان بوده، هر واژه برای ملت ایران تقریباً « سه میلیون و ۲۵۰ هزار تومان» آب خورده است….»
تلاش های بی ثمر برای جایگزین کردن برخی واژه ها !
غرض از نوشتن این سطور،پرسشی است که احتمالا و قاعدتا، ریاست فرهنگستان و اعضای محترم آن باید پاسخگو باشند.
با توجه به تلاش ها و دست آورد های فرهنگستان در دوره سوم آیا مولفه‌های هویت ملی ایرانیان تغییر یافته است؟
چرا که امروزه وقتی تلاش گسترده فرهنگستان در واژه یابی برای بالا بردن آمار تولیدی خود را می بینم، از خود می پرسم آیا مردم ایران« کش لقمه، بالگرد، دراز لقمه ، ماهیانه و …» را نیز در گفتار و محاورات خود پذیرفته و بکار می برند؟….
چنانچه کمی واقع گرایانه به این پرسش اندیشیده شود ،خواهیم دید،حتی « واژه های ابتدایی» هم هرگز از سوی عامه مردم مورد استقبال قرار نگرفته است. حال اساتید شاغل در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، چگونه انتظار دارند مردم، تغییر اسامی چند هزار ساله سنن وآداب ایرانی، همچون چهار شنبه سوری و شب یلدا، را به رسمیت بشناسند؟ …. (فازغ از اینکه واژگان جایگزین، هیچ ربطی هم به موضوع ندارد) ….در حالیکه مردم حتی برای « ساندویچ و هلی کوپتر و پیترا و …» که سابقه صد ساله هم در ایران ندارند ، هیچ اقبالی از خود نشان نداده اند، و تنها کار برد آن در رسانه ملی بوده است.
حکایت این واژگان، حکایت ضرب المثل بسیار زیبای ایرانی است که بسیار در جامعه کنونی کشور مورد استفاده قرار می گیرد
(لابد) اگر برای ما آب ندارد ( حتما ) برای شما نان دارد….
بیشتر بخوانید :
- احیای معادن به قیمت تخریب جنگل های هیرکانی
- صادرات گوشت بره و اثرات منفی آن بر محیط زیست کشور
- مدیریت جزیره ای
- قتل عام گراز در ایران/سرو گوشت گراز در رستورانها
- در سوگ سایه
- کاش استاندار مازندران در ماجرای میانکاله سکوت کند
- بی‌اعتنایی به دستور رئیس‌جمهور درپتروشیمی میانکاله
- ارابه های مرگ در جاده ها و آمار حوادث نوروزی
- روز مرد و پدیده ناموس کُشی و قتل خانوادگی
- نسبت سازمان محیط زیست با حوزه های علمیه ؟
- شفاف سازی و پاسخگویی / مقصرانی که حاضر به قبول مسئولیت نیستند
- سخنی در باب افاضات خانم مسئول در وزارت بهداشت؛ قند و شکر هم گران شود!
- “هرکس نمی خواهد جمع کند و برود” ؛ این بار از زبان استاندار فارس !
- به بهانه خداحافظی کردبچه با سازمان برنامه و بودجه ؛ چگونه با نخبگان رفتار می کنیم ؟
- هشدار برای مسافران جاده هراز
- آب خاکستری، باز چرخانی آب
- نمایه‌ای از کتاب ملت،دولت و حکومت نوشته دکتر جواد طباطبایی
- سرها زیر برف ، فرونشست در حال پیشروی
- وزارت نیرو و دعای باران
- دریا خواری
- رودخانه خواری
- آتش سوزی های عمدی و هدفمند در تالاب انزلی
- آتش به جانم افکند…ای ناقه پای بردار
- بررسی تطبیقی برخی از اعیاد ملل جهان با عید فطر(بخش نخست)
- بررسی تطبیقی برخی از اعیاد ملل جهان با عید فطر (بخش دوم)
- بررسی تطبیقی برخی از اعیاد ملل جهان با عید فطر (بخش سوم- ایران)
- بررسی تطبیقی برخی از اعیاد ملل جهان با عید فطر (بخش چهارم)
- بررسی تطبیقی برخی از اعیاد ملل جهان با عید فطر (بخش آخر)
- معرفی یک روزنامه نگار در حوزه اینفو گرافیک، گرافیک و کرونا
- روز جهانی بهداشت
- سالی که گذشت، سالی که در پیش رو داریم
- روز جهانی خرس قطبی را جدی بگیریم
- روز جهانی تالابها
- روز هوای پاک یا ناپاک
- رابطه اتاق خواب و آلودگی هوا
- روز کشاورزی و دهداری
- تفاوت یک عکس موهوم با گاندو در چیست؟
- روز جهانی کوهستان
- مرغ سحر ناله سر کن
- روز جهانی زیستگاه
- تعهد یا تخصص
- قربانی
- خاک خواری
- دردی است غیر مردن آن را دوا نباشد
- به یاد البرز …
- روز جهانی محیط زیست
- قصه پر غصه آتش سوزی جنگل های ایران
- زیبایی های کرونا
- درس عبرت
- باز هم سد سازی و تخریب جنگل
- عزا عزاست امروز……
- بوی بد در تهران مربوط به خواجه حافظ شیراز است
- روز جهانی کوهستان
- جشن میراث فرهنگی برای محیط زیست ایران
- نقض حقوق شهروندی توسط شهردار میناب
- تسلط نگاه کاسبکارانه بر سازمان محیط زیست کشور
- اوضاع قمر در عقرب است
- اما و اگرهای انتقال آب خزر به کویر سمنان
- محیط زیست ایران در میان آتش خاکستر می شود
- آسیب شناسی روزنامه نگاری در ایران
- خاک فروشی جزیره هرمز ؛ قاچاق یا قانونی
- فرار به جلو ؛ تاملی بر افاضات رئیس سازمان محیط زیست
- یک میلیون گونه جانوری و گیاهی در معرض انقراض
- افت قیمت خودرو
- خاک فروشی
- فرو نشست، زلزله خاموش
- سد گتوند،آزمونی برای منتقدین رسانه ها
- سرم سازی در گلپایگان ، سود یا زیان ؟
- سد چمشیر و تکرار اشتباهات در سد سازی ایران
- اضمحلال روابط انسانی در رسانه ها
- تعجیل در آبگیری سد چمشیر برای چیست؟
- بز کشی
- روز تالاب ها و برداشت لیتیم و پتاسیم از گاو خونی
- آغاز عملیات طرح سد آقبلاغ بروجن
- کاشت یک میلیارد درخت طی ۴ سال شدنی است؟
- در سوگ کیومرث پوراحمد؛ عاشق ترین زندگان
- جزیره «مارو» ، نگین برجسته جنوب ایران
- عجایب خلقتی است در این اقتصاد…
- سرنوشت محل کشف زن ۷ هزار ساله در تهران
- اگر بشود، چه می شود!
- روز جهانی بیابان زدایی و بحرانی جهانی
- از چاله به چاه / در اصفهان چه می گذرد؟
- از یک سوراخ چند بار می شود گزیده شد؟
- عدد سازی همشهری درباره ازدواج و طلاق در ایران
- آثار مهاجرت از مرکز و جنوب به استان های شمالی
- آقای شهردار ، لطفا ما را راهنمایی کنید
- آقای سلاجقه ! روال عادی آبخیز داری را چگونه تعبیر می کنید؟
- ماجرای آبروریزی در سفر رونالدو و یارانش به تهران
- علت نگرانی از روند مهاجرت افغان ها به کشور
- از کیارستمی تا پوراحمد و مهرجویی ؛ آوار مصیبت بر سر سینمای ایران
- بنی آدم اعضای یکدیگرند؟ سوگنامه ای برای خود
- اندر حکایت کاشت نهال به ازای تولد هر نوزاد
- جنسیتی کردن کتب درسی برای اشاعه حیا ؛ از شعار تا واقعیت
