چهره های ماندگار سومین نکوداشت مفاخر میراث فرهنگی را بشناسیم

جمهوریت –در سومین آیین نکوداشت چهره های میراث فرهنگی از هشت پیشکوست و چهره صاحب نام و اثرگذار در حوزه میراث فرهنگی کشور تجلیل شد.
از این رو به معرفی پیشینه کاری این بزرگان پرداختیم

• صادق ملک شهمیرزادی:

صادق ملک شهمیرزادی (زاده ۱ آذر ۱۳۱۹ در شهمیرزاد – درگذشته ۲۱ مهر ۱۳۹۹ در تهران) از باستان‌شناسان به‌نام ایرانی بود که در مدیریت کاوش‌های تپه سیلک نقش مهمی داشت.

صادق ملک شهمیرزادی تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی در رشته باستان‌شناسی در دانشگاه تهران به پایان رساند. وی با عزیمت به آمریکا موفق به گرفتن کارشناسی ارشد در گرایش باستان‌شناسی ایران پیش از تاریخ و میانرودان از مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو شد. او دکترای انسان‌شناسی خود را نیز با گرایش پیشاتاریخ از دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کرد.

ملک شهمیرزادی سرپرستی کاوش‌های بسیاری در محوطه‌های سگزآباد، زاغه، پوئینک ورامین، آق‌تپه استان گلستان را برعهده داشت. بعد از بازنشستگی، در سال ۱۳۸۰ از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور، مأمور کاوش در سیلک به مدت ۵ سال (تا سال ۱۳۸۵) شد و مهم‌ترین دستاورد او در این کاوش‌ها، کشف زیگورات (نیایشگاه) سیلک است. محوطه‌ای که رومن گیرشمن موفق به کشف آن نشده بود.

از جمله نوشته‌های موفق ملک، کتاب ایران در پیش از تاریخ: باستان‌شناسی ایران از آغاز تا سپیده‌دم شهرنشینی و همچنین واژه‌نامه باستان‌شناسی است که از منابع رشته باستان‌شناسی در دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شوند. آخرین کتاب او درباره فرهنگ کاسپی‌ها از سوی موزه ملی ایران و پژوهشگاه میراث فرهنگی منتشر شد.

• مهدی رهبر:

مهدی رهبر( ۲۷ فروردین ۱۳۱۶ در سمنان) تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را در سمنان گذرانید و در دانشسرای کشاورزی ساری تحصیلات عالی خود را دنبال کرد و در سال ۱۳۳۶ با احراز رتبه اول از آن دانشسرا فارغ‌التحصیل شد و در همان سال به شغل معلمی روی آورد. رهبر ۸ سال پس از آن در سال ۱۳۴۴ در مقطع کارشناسی رشته باستان‌شناسی وارد دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۴۸ از آن دانشگاه فارغ التحصیل شد. از آن‌جایی که در آن ایام به دانشجویانی که رتبه اول را کسب می‌کردند بورس تحصیلی اعطا می‌شد. رهبر در همان سال ۱۳۴۸ با بورسی که دولت یونان در اختیار دانشگاه قرار داده بود، به آتن سفر کرد و در دانشگاه آتن به تحصیل پرداخت.

مهدی رهبر با در سازمان میراث فرهنگی با باستان‌شناسانی چون کایلر یانگ در بررسی باستان‌شناسی منطقه کنگاور، ادوارد کیل در کاوش قلعه یزدگرد کرمانشاه، سه‌ایچی ماسودا در کاوش محوطه سنگ چخماق سمنان، ژان پرو در کاوش شوش، حسین بختیاری در کاوش جزیره هرمز همکاری کرده بود. وی همچنین سرپرست بررسی‌ها و کاوش‌های محوطه‌های بیستون کرمانشاه، خورهه استان مرکزی، چشمه غلام ویس کرمانشاه، گلالک شوشتر، حسین‌آباد شوش، گورستان هخامنشی دوسران زنجان، شغاب بوشهر، چغازنبیل خوزستان، بندیان درگز خراسان و… بوده است و مقاله‌های بسیاری درباره باستان‌شناسی ایران به رشته نگارش درآورده است.

• عبدالمجید ارفعی:

عبدالمجید ارفعی (زاده ۹ شهریور ۱۳۱۸ در اِوَز) پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی اکدی و ایلامی، ایلام‌شناس و از آخرین بازماندگان مترجم خط میخی ایلامی در جهان و از مهم‌ترین کتیبه‌خوانان ایرانی است و برخی از لوح‌های گلی تخت جمشید با تلاش وی ترجمه شده‌است. اضافه بر این وی از دانش وسیعی درباره تاریخ و فرهنگ میان رودان (بین النهرین) باستان برخوردار است.

وی  پس از اخذ دانشنامه لیسانس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، در مهرماه سال ۱۳۴۴ به آمریکا رفت. بنا بر پیشنهاد و توصیه پرویز ناتل خانلری و استقبال استاد پور داوود دو سال به آموزش مقدمات اکدی پرداخت و پس از آن به مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو رفت و تا هشت سال زیر نظر ریچارد هلک، از مشهورترین استادان خط و زبان ایلامی، به یادگیری زبان ایلامی و اکدی مشغول شد. در همان زمان با گل‌نوشته‌های ایلامی و کتیبه‌های تخت جمشید که به امانت نزد دانشگاه شیکاگو بود و ریچارد هلک در حال بررسی، خواندن و ترجمه آنها بوده‌است، آشنا شد. ارفعی در تیر ماه ۱۳۵۳ خورشیدی از رساله دکترای خود با عنوان «زمینه‌های جغرافیایی فارس بر اساس گل‌نوشته‌های تخت جمشید» دفاع کرد و با مدرک دکترا به تهران بازگشت. سپس نزد پرویز ناتل خانلری رفت و در فرهنگستان ادب و هنر ایران به همکاری پرداخت.

تدریس زبان پهلوی در انجمن فرهنگی ایران باستان (تهران ۱۳۴۳-۱۳۴۲)، همکاری با شادروان استاد پورداوود در تصحیح کتاب آناهیتا (تهران ۱۳۴۲)، همکاری با شادروان دکتر صفا در گردآوری مطالب جلد سوم تاریخ ادبیات ایران (تهران ۱۳۴۱-۱۳۴۲)، همکاری با شادروان دکتر بهرام فره وشی در تدوین فرهنگ پهلوی ایشان (۱۳۴۲)، پژوهشگر و مسؤول بخش زبان‌های باستانی غیر ایرانی در فرهنگستان ادب و هنر ایران ( ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷)، پژوهشگر، بنیانگذار و مسؤول تالار کتیبه‌های موزه ملی ایران (سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱)، تدریس متن‌های تاریخی ایلام در دانشگاه تهران ( دوره کتری تاریخ)، خوانش و ترجمه دو زبانه ۱۶۴ گِل نبشته باروی تخت جمشید در موزه ملّی (۸۱-۱۳۷۹)، خواندن و حرف نویسی ۴۶ گِل نبشته‌های خزانه تخت جمشید موجود در تخت جمشید (۸۴-۱۳۸۳) و شناسایی و ساماندهی آجر نبشته‌های موجود در قلعه باستانشناسی شوش (۸۶-۱۳۸۳و ۹۴-۱۳۹۳) از جمله فعالیت‌های ایشان می‌باشد.

• احمد جلالی:

احمد جلالی متولد ۱۳۲۷ در شاهرود سفیر پیشین ایران در یونسکو و فارغ‌التحصیل فلسفه از آکسفورد و عضو هیئت‌علمی علمی دانشگاه علامه طباطبایی است. جلالی در ۲ نوبت در سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵ و ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۹ سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد یونسکو بوده است. رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و مشاور فرهنگی رئیس مجلس ورای اسلامی از دیگر مسئولیت‌های ایشان می‌باشد.

تأسیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، مرکز بین‌المللی قنات در یزد، تأسیس مرکز مطالعات آب شهری در تهران، تثبیت تعلق تاریخی دانش و تجربه قنات به ایران در یونسکو، تبث تخت سلیمان، پاسارگاد و آرامگاه کورش، ارگ بم و منظر تاریخی و فرهنگی بم، گنبد سلطانیه و نهایتاً بیستون در فهرست میراث جهانی یونسکو در دوره مسئولیت ایشان محقق شد.

• احمد منتظر:

احمد منتظر متولد ۱۳۲۴ در اصفهان و  فارغ‌التحصیل رشته معماری و شهرسازی از دانشگاه تهران با اخذ درجه عالی است. درسال۵۶-۱۳۵۳ مدیریت دفترمهندسان مشاور ارگانیک برای طرح تفصیلی طرح جامع اصفهان را پذیرفت. وی در دهه ۵۰ از بنیانگذاران دانشگاه هنر اصفهان (فارابی) بود که برای اولین بار در کشور دانشجویان رشته مرمت بنا را تربیت نمود. درسال ۱۳۵۸ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، عضو شورای بنیاد مسکن انقلاب شد و درنخستین دوره ی انتخابات هیأت مدیره نظام مهندسی اصفهان نیز به عضویت هیأت مدیره آن سازمان درآمد. وی درسال ۱۳۷۶ مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان شد و در سه سال دوره مدیریت ایشان اقدامات شایسته‌ای در این استان به انجام رسید. همچنین ایشان از سال۱ ۸۶-۱۳۵۶ به عنوان عضو هیأت علمی با دانشگاه هنر اصفهان همکاری نمود.

مدیریت طراحی طرح جامع زاینده رود و پارک های اطراف آن از پل مارنان تا پل بزرگمهر، مدیریت طراحی و اجرای طرح محله جماله‌ی اصفهان، به عنوان نخستین طراحی مرمت شهری تاریخی در ایران، مدیریت مطالعات و طراحی پارک کوهستانی صفه اصفهان، طراحی مجموعه تجاری بازار آزادی در چهارباغ عباسی، همکاری مؤثر در مرمت یکصد بنای تاریخیِ باارزش در استان اصفهان، مدیریت شناسایی سیصد خانه تاریخی در اصفهان، تدوین نمایشگاه شهر اصفهان باعنوان «شهر اسلامی» در لندن (موزه ی بریتانیا) و ویراستاری علمیِ کتاب «خانه های جلفای اصفهان» از دیگر فعالیت‌های ایشان می‌باشد.

• بهروز وجدانی:

بهروز وجدانی (زاده ۱۳۲۸ شهرستان بیرجند) پژوهشگر موسیقی، مترجم و نویسنده اهل ایران است. او پس از تحصیلات ابتدایی به آمریکا سفر کرد و در سال ۱۳۵۸ مدرک کارشناسی ارشد سیستم‌های مدیریت را از دانشگاه نورتروپ، لس‌آنجلس دریافت نمود. بیشترین فعالیت وی در زمینه پژوهش و تألیف در حیطه موسیقی است. کتاب «فرهنگ تفسیری موسیقی» یکی از آثار شناخته شده وی به حساب می‌آید. همچنین کتاب «فرهنگ جامع موسیقی ایرانی» از دیگر آثار بهروز وجدانی است که در مراسم «نخستین دوره جایزه کتاب فصل» در آبان ۱۳۸۶ «جایزه کتاب فصل» را برای وی به همراه داشت.

بهروز وجدانی عضو هیئت علمی پژوهشی سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و مدرس موسیقی سنتی و نواحی ایران در مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۸۷ بود. او همچنین عضو کمیته ملی یونسکو و عضو هیئت مدیره کانون پژوهشگران خانه موسیقی ایران در سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ و رئیس این کانون از بهمن ۱۳۸۹ بوده‌است. وی از سال ۱۳۸۰ عضو کمیته ملی فولکلور، دانش سنتی و منابع ژنتیکی می‌باشد. او سابقه سخنرانی در چند اجلاس یونسکو را نیز دارد.

وی همچنین چندین مقاله در حوزه‌ها و موضوعات مرتبط با مردم‌شناسی و فرهنگ عامه منتشر کرده‌است. ایشان در تهیه و تدوین پرونده‌های «موسیقی بخشی‌های خراسان»، «موسیقی اقوام ایرانی» برای ثبت در فهرست نمونه میراث فرهنگی ناملموس یونسکو و ثبت جهانی «عود»  و همچنین در ثبت ردیف موسیقی سنتی ایران در یونسکو همکاری داشته‌است.

• فخری دانشپور‌پرور:

فخری دانشپور‌پرور متولد ۱۳۱۵ در تهران از نخستین باستان‌شناسان زن ایرانی است. وی در سال ۱۳۳۷ در وزارت فرهنگ استخدام شد و  در سال ۱۳۳۹ دیپلم ادبی از دانشسرای عالی کسب کرد و در سال ۱۳۴۰ به عنوان مدیر نخستین دبیرستان دخترانه شهرستان اندیمشک انتخاب شدند. در سال ۱۳۴۵ برای خواندن رشته باستان شناسی وارد دانشگاه تهران شد و دوره فوق لیسانس را با رتبه نخست در سال ۱۳۵۰ به پایان رساند. در سال ۱۳۵۰ با توجه به داشتن بورسیه دانشگاه در استان تایوان چین به تحصیل رشته تاریخ هنر چین در مقطع فوق لیسانس پرداخت و در سال ۱۳۵۶ از رساله‌ خود دفاع کردد. موضوع پایان نامه‌ ایشان «ارتباط فرهنگی سیاسی هنری تجاری مذهبی بین ایران و چین و تاثیر متقابل هنرهای دو کشور بر یکدیگر» بوده است.

پس از حدود ۶ سال زندگی در چین و پس از بازگشت به ایران به تدریس دروس هنر هند، ژاپن و چین در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران پرداخت و از سال ۱۳۷۵ کمک به راه‌اندازی گروه زبان و ادبیات چینی در دانشگاه شهید بهشتی نمود و از سال ۱۳۷۷ با مدیریت او این گروه فعالیت خود را آغاز کرده است.  ایشان به مدت ۱۱ سال رییس گروه رشته زبان چینی در دانشگاه شهید بهشتی بودند. کاوش در جزیره هرمز، سگز آباد قزوین، دشت قزوین و هفت تپه از جمله فعالیت‌های باستان ایشان می‌باشد. وی در سال ۱۳۹۸ ششمین  نشان دکتر عزت الله نگهبان را از موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران دریافت کردند.

• محمد منصور فلامکی:

محمد منصور فلامکی متولد سال ۱۳۱۳ در شهر مشهد است.

وی فارغ‌التحصیل با درجه دکترا در دانشگاه ونیز به سال ۱۳۴۱، متخصص در شهرسازی فنی از دانشگاه میلان ۱۳۴۷ و تخصص در مرمت بناها و شهرهای تاریخی از دانشگاه رم ۱۳۴۸ می‌باشد. نامبرده از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۴ دانشیار دانشگاه تهران و از سال ۱۳۵۴ به عنوان استاد در دانشگاه مذکور بوده‌است. دکتر فلامکی سال ۸۹ چهره ماندگار در رشته معماری شد.

استاد دانشگاه غیرانتفاعی پارس،مدیر گروه آموزشی معماری دانشگاه تهران در سال ۴۹–۵۰،عضو شورای دانشکده هنرهای زیبا در سال‌های متمادی،عضو هیئت ممیزه دانشگاه تهران به نمایندگی هیئت علمی دانشکده از سال ۵۵ تا سال ۱۳۸۵ ،از سال ۸۵ در دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد تهران گروه هنر ٬رشته معماری و شهر سازی، گرایش شهرسازی فنی مشغول به فعالیت است. دراردیبهشت ماه ۱۳۹۷، خانه دکتر محمد منصور فلامکی، با عنوان بنای ملی با شماره ۳۱۶۹۷ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید.

بیشتر بخوانید:

• بودجه میراث فرهنگی کشور به تعلیق درآمده
• دعوت ایران از عربستان برای پیوستن به پرونده ثبت ناملموس ضیافت افطار
• بیش از ۲۰ هزار شیء تاریخی از آمریکا به ایران مسترد می‌شود
• آمریکا الواح هخامنشی را به ایران پس می‌دهد
• گام نویدبخش مهندس ضرغامی در برگزاری نکوداشت چهره‌های ماندگار میراث‌فرهنگی
• واکنش قائم‌مقام ضرغامی به بازداشت مدیر حافظیه
• از رتبه اول روابط عمومی تا قائم مقام وزیر
• علی دارابی؛ جامعه شناسی سیاسی بازارسنتی در ایران معاصر را منتشر کرد
• رمز جاودانى شاهنامه
• معرفی محققان و پژوهشگران برتر تاریخ انقلاب
• ایران ما؛ میراث ما
• ارائه گزارش مهم ترین اقدامات معاونت میراث فرهنگی در دولت سیزدهم در ایکوموس ایران
• تکریم ، سرمایه های انسانی، به عنوان صاحبان اصلی ترین نقش در میراث فرهنگی، امر مغفولی که احیا شد