جمهوریت -مهدی تدینی نوشت:جنگ لفظی قدیمی میان ایران و اسرائیل سرانجام به مرحلهای رسید که دو طرف همیشه از آن پروا داشتند اما چه جای انکار که دو طرف همیشه در مسیر آن بودند. جمهوری اسلامی چند مرکز هوایی اسرائیل را موشکباران کرد و اسرائیل نیز عملیاتی گسترده علیه مراکز پدافندی ایران انجام داد. این جنگ در سطح زبان از سال ۵۷ آغاز شده بود؛ حتی پیش از آن. روابط بخشی از نیروهای انقلابی با سازمانهای فلسطینی به سالها پیش از انقلاب برمیگردد. چریکهای ایرانی در ظاهر امر در کمپهای فلسطینی برای کمک به فلسطین آموزش میدیدند، اما در عمل اینان همان کسانی بودند که برای انقلابی چپ یا اسلامی در ایران میکوشیدند. اسرائیل که پانعربیسم را دشمن مشترک خود و ایران میدید، گاه اطلاعات مفیدی به ساواک میداد؛ برای مثال اسرائیلیها یک حلقۀ جداییطلب جدی را در خوزستان شناسایی کردند که از عراق کمک میگرفت جدای از اینکه موساد در خط مرزی ایران با کشورهای عرب، نیروهای اطلاعاتی ایران را تجهیز کرده بود.
سرانجام، این مسیر بیش از پنجاهساله به جنگ رودررو کشیده است. حال پرسش همه این است که این جنگ تا کجا ادامه مییابد؟ آیا این زدوخورد پینگپنگی ادامه مییابد؟ دستکم بخشی از پاسخ را باید در انتخابات آمریکا جستجو کرد. این مناقشه دیرینه است، اما دلیل مستقیمِ آن زنجیره حوادثی بود که با هفتم اکتبر آغاز شد؛ و هیچ تردیدی نیست که اسرائیل سالها خود را برای یک درگیری طولی از غزه تا تهران آماده کرده بود. پس نتیجهگیری اول: تا زمانی که این درگیری ادامه دارد، احتمال شعلهورتر شدن جنگ مستقیم با اسرائیل هم هست.
همین امروز ارتش اسرائیل حمله به بعلبک را آغاز کرد که در نیمۀ شمالی لبنان واقع است؛ یعنی جنگ اسرائیل و حزبالله ممکن است تمام لبنان را شامل شود و ابعاد و مدت آن اصلاً معلوم نیست. هدف اسرائیل تضعیف حداکثری حزبالله است و مجبور کردن آن به اینکه اسلحه را کنار بگذارد؛ چیزی که پذیرش آن محال به نظر میرسد. پس این قصه سر دراز دارد و چهبسا پس از اتمام درگیری در غزه جنگ در لبنان ادامه یابد.
دولت نتانیاهو برای درگیری با ایران مشکل داخلی ندارد. دستکم بخشی از شخصیتهای سیاسیِ بیرون از دولت حتی به نتانیاهو تاختند که چرا به تأسیسات نفتی ایران حمله نکرده است. این حرفها به نظر مصرف داخلی داشت تا چندان هم قافیه را به نتانیاهو که بر محبوبیت خود میافزاید نبازند. اما همین مواضع دماسنجی است برای تشخیص آمادگی جامعۀ اسرائیل برای جنگ مستقیم با ایران.
نتانیاهو سطح تنش با ایران را تا لبۀ جنگ رساند و نگه داشت تا ادامۀ تصمیمگیری را به نتیجۀ انتخابات آمریکا واگذار کند. اگر هریس در کاخ سفید بماند، بعید نیست نرمنرم دریچههایی برای مذاکره میان ایران و آمریکا گشوده شود و فشارهای اقتصادی بر ایران کاهش یابد و تنفسی حاصل شود. اما اگر ترامپ به کاخ سفید برگردد نیازی به حدس و گمان نیست که برخورد او با مسائل خاورمیانه چگونه است: فشار بر جمهوری اسلامی، پروبال دادن به عربستان و سخاوت فراوان برای اسرائیل. پس اگر هریس پیروز انتخابات باشد، سطح تنش با جمهوری اسلامی حتی بالاتر میرود و چهبسا اسرائیل میکوشد پای آمریکا را به درگیری با ایران باز کند. اروپاییها هم که گویا به دلیل جنگ اوکراین دل خوشی از ایران ندارند. پس سطح تنش بالا میماند تا تحولی سیاسی پدید نیاید و جمهوری اسلامی از زیر فشار خارج نشود.
اما اگر ترامپ پیروز شود، خیال اسرائیل از رویکرد واشنگتن به تهران مطمئنتر است و نیاز کمتری دارد به اینکه خود در آتش بدمد. از طرفی ترامپ رویکردهای انزواطلبانهای هم دارد و نمیخواهد مستقیم درگیر جنگ شود. به این ترتیب توافقی میان اسرائیل و ترامپ شکل میگیرد مبنی بر اینکه پیچ تحریمها و فشارها بر ایران را تا میتواند بالا ببرد. اسرائیل هم در مقابل، زنجیرۀ آخر آتش، یعنی درگیری مستقیم با ایران را کنار میگذارد و اجازه میدهد خود آمریکا بر ایران فشار آورد.
پس جواب من به پرسش امروز این است: افزایش تنش در صورت پیروزی هریس و تثبیت یا کاهش سطح تنش در صورت پیروزی ترامپ. در نهایت، هر دو چشمانداز برای وضعیت داخلی ایران روشن نیست. کلاف سردرگم اقتصاد ایران را بدون حل مسائل خارجی نمیتوان باز کرد. وقتی حتی چین و روسیه حاضر نیستند حملۀ اسرائیل به ایران را صراحتاً محکوم کنند، وزنکشی دیپلماتیک هم روشن است. مذاکره با دولت ترامپ به خاطر رویکرد خود ترامپ محال به نظر میرسد و مذاکره با دولت هریس هم با مداخلات اسرائیل نامحتمل به نظر میرسد. دو گزینۀ موجود یکی افزایش جنگ گرم و دیگری افزایش جنگ سرد است. هر دو برای اقتصاد مبتلا درد مضاعف است.
بیشتر بخوانید:
- سناریوی اسرائیل برای بمباران مراکز هستهای ایران
- اسناد پنتاگون درباره حمله اسرائیل به ایران
- ادامه تهدیدهای اسرائیل علیه ایران
- اسرائیل: ایران برای ۵ بمب هستهای اورانیوم دارد
- سرمایهگذاری اسراییل در هوش مصنوعی علیه ایران
- دیدار علی اف و رئیس اسرائیل در باکو
- پایگاه نظامی و مخفیانه اسرائیل بیخ گوش ایران