جمهوریت –دکتر محمود سریع القلم به چالش بزرگ کشور اشاره کرده و معتقد است: مهم‌ترین چالش امروز ایران، محدودیت در ارتباطات جهانی است.
اگر من دانشگاهی بگویم که استاد دانشگاه شهیدبهشتی هستم و چند کتاب و مقاله دارم و بسیار هم از خودم راضی باشم، زمانی‌که پایم را از کشور بیرون می‌گذارم و یک استاد هلندی، هندی و… می‌بینم، متوجه می‌شوم چه ضعف‌هایی دارم. اگر بنگاه‌دار و سیاستمدار در طول روز نتواند با چندین نماینده از شرکت‌های مختلف ارتباط داشته‌باشد، نمی‌تواند شعاع فکری خود را گسترش دهد. این است که برای اقتصاد و فرهنگ و برای داشتن تخصص و در تمام جهات، ۶۰ تا ۷۰درصد نیاز به ارتباط جهانی داریم. دلیل اول مسائل ما این است که با جهان ارتباط نداریم. مطمئنا دانشگاه خوب دانشگاهی است که در راهروهای آن یک استاد هندی، یک استاد مصری، یک استاد چینی و یک استاد آلمانی تردد کنند. آنجاست که فضای فکری برای استاد و دانشجو گسترش می‌یابد.
دکتر محمود سریع القلم، استاد دانشگاه، که در همایش جامع «دنیای اقتصاد»، سخن می گفت، ضمن ارائه مباحثی درباره تحولات اقتصاد سیاسی جهانی، گفت: در جهانی که امروز زندگی می‌کنیم اتفاق بسیار مهمی رخ‌داده؛ دنیا به مثلثی از روسیه، آمریکا و چین تبدیل شده‌است؛ این در حالی است که حدود ۳۰سال پیش، جهان دوقطبی و همه مسائل آن روشن بود. عده‌ای در کمپ شوروی بودند و عده‌ای در کمپ آمریکا. اقتصاد و سیاست و فرهنگ و… از هم تفکیک شده‌بود، اما امروز در جهانی که زندگی می‌کنیم، مثلثی داریم از سه قدرت آمریکا، چین و روسیه و سپس حدود ۱۰ کشور میان پایه قدرتمند جهان مانند هند، اندونزی، کره‌جنوبی، نیجریه، آفریقای‌جنوبی، شیلی، برزیل و مکزیک که مبنای رشد و توسعه جهانی از یک منظر تاریخی شده‌اند.
ویژگی جهان امروز، وجود تناقضات است
به گفته دکتر سریع‌القلم، جهان امروز با نااطمینانی‌های فراوانی روبه‌روست؛ اما یک ویژگی مهم این جهان، وجود تناقضات زیاد است. به‌عنوان مثال ترکیه عضو ناتو است، اما سامانه دفاعی خود را از روسیه تهیه می‌کند. مجارستان جزو اتحادیه اروپاست، اما در جنگ اوکراین از روسیه دفاع می‌کند. کشوری مانند عربستان از نظر امنیتی با آمریکا قفل است، اما در اوپک‌پلاس سیاست‌های نفتی خود را با روسیه هماهنگ می‌کند، ۱۱هزار تحریم علیه روسیه از سمت اروپا و آمریکا برقرار شده‌است، اما در عین‌حال در سال ۲۰۲۳، چین و روسیه ۲۴۰میلیارد دلار با یکدیگر تبادل کرده‌اند و هر آنچه روسیه از تراشه و قطعات الکترونیک نیاز دارد می‌تواند از چین وارد کند.
او افزود: جهان پر از تناقض است و همه تلاش می‌کنند خود را با سه قدرت نامبرده هماهنگ کنند، کار کنند و بهره ببرند. وقتی آمریکا یک قطعنامه علیه روسیه درخصوص جنگ اوکراین در سازمان‌ملل مطرح کرد، ۵۲ کشور از ۱۹۳کشور به آن رای ندادند. این امر نشان می‌دهد که کشورهای مختلف می‌توانند با سه قدرت کار کنند و از آنها بهره ببرند و در عین‌حال تلاش کنند مصالح و منافع ملی خود را پیش ببرند. حدود ۷۰۰میلیارد دلار پول بانک‌های آمریکا و اروپا در ترکیه کار می‌کند، ولی ترکیه طرفدار حماس است.
رواج شبکه‌سازی در دنیا
سریع‌القلم با اشاره به اینکه فرصت‌ها در دنیا زیادشده و کشورها به‌دنبال شبکه‌سازی هستند، اظهار کرد: نکته کلیدی برای بهره‌برداری از این دنیای پر از فرصت، این است که کشورها بتوانند با هر سه قدرت جهانی هماهنگی داشته باشند و با آنها کار کنند. هند انرژی را از روسیه می‌خرد و روابط گسترده تجاری با چین دارد ولی کشوری هم هست که توانسته نیروگاه هسته‌ای لیزری از آمریکا تامین کند.
شبکه‌سازی مهم‌ترین ویژگی این جهان است؛ به‌خصوص برای کشورهایی که جغرافیا، ژئوپلیتیک، منابع کلیدی و نیروی انسانی و فیزیکی دارند. در عین‌حال همه به‌دنبال محافظ‌سازی (hedging) هستند. به‌عنوان مثال عربستان برای اینکه بتواند از آمریکا امتیاز بگیرد با روسیه کار می‌کند، هند برای اینکه بتواند از چین امتیاز بگیرد با آمریکا کار می‌کند و ترکیه برای اینکه بتواند از اروپا امتیاز بگیرد با روسیه، بنابراین مبنای تئوریک دنیای فعلی برخلاف دنیای دوقطبی دهه‌های ۶۰ و ۷۰ و ۸۰، دنیای هجینگ است.
سریع‌القلم با بیان اینکه کشورهای جنوب از سال۱۹۷۰ به بعد نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی جهانی داشته‌اند، عنوان کرد: آنها توانسته‌اند سهم خود از تولید ناخالص داخلی جهان را از ۱۵درصد به ۳۸درصد برسانند. همچنین کشورهای جنوب-جنوب با هم روابط گسترده برقرار کرده و تبادل با یکدیگر را توسعه داده‌اند، ولی تبادل بین کشورهای شمال در حال کاهش است. بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای جنوب توانسته‌اند سهم خود را از ۲۶درصد صادرات کل جهان به بیش از ۴۳درصد برسانند.
آمریکا قدرت اول می‌ماند
سریع‌القلم با اشاره به اینکه همه تلاش می‌کنند از فرصت‌های اقتصادی بهره‌برداری کنند، گفت: چین هزار پروژه عمرانی در آسیا و ۵۰۰هزار مهندس در آفریقا دارد، اما در عین‌حال آمریکا دو مزیت مهم دارد که نشان می‌دهد تا حدود نیم‌قرن آینده همچنان به‌عنوان قدرت نخست دنیا خواهد بود. یکی در حوزه نظامی است که حدود ۴۷۵۰ سایت و ۲۱۹هزار نظامی در بیش از ۷۵ کشور دنیا دارد. این قدرت نظامی آمریکا که تابع اقتصادی نیز دارد، نشان می‌دهد این کشور می‌تواند حضور خود را در دنیا حفظ کند.
علاوه‌بر این، بیش ۸۲درصد تراکنش‌های دنیا با دلار آمریکاست که معرف قدرت اقتصادی این کشور است و این قدرت اقتصادی و نظامی نشان می‌دهد آمریکا همچنان دست برتر را خواهد داشت، اما روسیه و چین تلاش کرده‌اند و فرصت‌هایی را به‌دست آورده‌اند که جلوی نفوذ آمریکا را در برخی حوزه‌ها بگیرند، بنابراین قدرت آمریکا کم نشده، بلکه نفوذ او در دنیا کاهش یافته‌است که بین این دو مفهوم تفاوت‌های اساسی وجود دارد، بنابراین این سه قدرت جهانی همچنان بالاترین نیروی میکس انرژی جهان را دارند که به آنها این فرصت را خواهد داد که همچنان بتوانند در صحنه جهانی در حوزه اقتصاد نفوذ داشته باشند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: تا سال۲۰۴۰ پیش‌بینی می‌شود چینی‌ها ۲۲درصد از نفت جهان را مصرف کنند. در حال‌حاضر اتحادیه اروپا سهم ۱۶درصدی از مصرف نفت جهان دارد که به‌خاطر گسترش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به ۱۲درصد خواهد رسید. سهم آمریکا ۱۸درصد است که به ۱۴درصد تقلیل پیدا خواهد کرد. سهم هند ۳درصد است که تا سال ۲۰۴۰ به ۹درصد افزایش پیدا خواهد کرد. آفریقاهم، اکنون سهم ۱.۵ تا ۲درصدی در مصرف انرژی جهانی دارد که در سال‌های آتی ۵درصد انرژی‌های جهان را در اختیار خواهد گرفت.
نیروگاه‌های هسته‌ای؛ سلاطین آینده دنیا
سریع‌القلم در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه یکی از اتفاقات جالب نظام بین‌الملل کنونی این است که بسیاری از کشورهایی که فرصت رشد و پیشرفت دارند، بزرگان جهان در زمینه نیروگاه‌های هسته‌ای هستند، اظهار کرد: در حال‌حاضر چین حدود ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای دارد که پیش‌بینی می‌شود تا ۲۰۳۱ این تعداد افزایش یابد و به ۱۱۰۰کلاهک برسد. یکی از مشکلات جدی آمریکا این است که نمی‌تواند جلوی افزایش کلاهک‌های چینی را بگیرد.
مهم‌ترین استراتژی آمریکا درخصوص چین، کاهش نرخ رشد اقتصادی آن کشور است، حال آنکه چینی‌ها سالانه ۲۵۰میلیارد دلار برای قدرت نظامی هزینه می‌کنند؛ هرچند آمارهای دیگر این رقم را تا ۷۰۰میلیارد دلار نشان می‌دهد. در حال‌حاضر ۳۱ کشور ۴۵۰ نیروگاه هسته‌ای دارند که پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال۲۰۳۰ دو‌برابر شود و ۱۶ کشور نیز هم‌اکنون در حال ساخت ۶۰ نیروگاه هسته‌ای هستند.
تقسیم منابع آبی در دنیا
در آمریکای‌لاتین منابع آبی زیاد است
در کدام بخش از مناطق دنیا آب آشامیدنی کافی برای شهروندان وجود دارد؟ سریع‌القلم در این‌باره گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد در آمریکای‌لاتین منابع آبی زیاد است. اگر به استراتژی‌های ملی عربستان و امارات نگاه کنید، آنها در کنار چین سرمایه‌گذاری‌های بنیادی فرامرزی را در این منطقه، انجام می‌دهند. اخیرا امارات یک شرکت تسلیحاتی ۲.۵میلیارد دلاری را در برزیل خرید.
در آمریکای‌لاتین جمعیت، منابع طبیعی، صادرات کشاورزی و منابع آبی وجود دارد و فرصت خوب و بزرگی برای کشورها به‌خصوص کشورهای حوزه خلیج‌فارس محسوب می‌شود که حدود ۲تریلیون دلار منابع ارزی دارند. این کشورها می‌توانند در آمریکای‌لاتین سرمایه‌گذاری کنند. در حال‌حاضر مذاکرات امارات با مصر به مراحل نهایی رسیده‌است. امارات قصد دارد در منطقه مدیترانه‌ای مصر بخشی از خاک مصر را به قیمت ۳۵میلیارد دلار بخرد تا در آنجا غله بکارد و آینده امارات را از نظر تامین منابع کشاورزی مستقل کند.
مقصد سرمایه‌گذاری در حوزه های‌تکنولوژیک
یکی دیگر از محورهای سخنان دکتر سریع‌القلم، سمت و سوی سرمایه‌گذاری در حوزه های‌تک و آی‌تی بود. او ضمن اشاره به سرمایه‌گذاری‌هایی که کشورهای مختلف در زمینه‌های متفاوت داشته‌اند، مبالغ پیش‌بینی‌شده سرمایه‌گذاری در دهه۲۰۳۰ را تشریح کرد.
به گفته او در حوزه ۵g در سال۲۰۲۰، ۶میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته و پیش‌بینی می‌شود تا سال۲۰۳۰ این رقم به ۶۲۱میلیارد دلار برسد. در اینترنت اشیا در سال۲۰۲۰ معادل ۷۴۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته و پیش‌بینی می‌شود در سال۲۰۳۰ این رقم به ۴۴۰۰میلیارد دلار برسد. در زمینه هوش‌مصنوعی نیز در سال۲۰۲۰ میزان سرمایه‌گذاری ۶۵میلیارد دلار بوده‌است و در سال۲۰۳۰ این میزان به ۱۵۰۰میلیارد دلار می‌رسد. در سال۲۰۲۰ سرمایه‌گذاری در بخش خودروهای برقی ۱۶۳میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود میزان سرمایه‌گذاری در سال۲۰۳۰ در این حوزه به ۸۲۴میلیارد دلار برسد.
در بخش صفحات خورشیدی میزان سرمایه‌گذاری در سال۲۰۲۰ معادل ۱۸۰میلیارد دلار ثبت‌شده و در سال۲۰۳۰ برآورد می‌شود این میزان به ۶۴۱میلیارد دلار برسد. در بخش بلاک‌چین نیز در سال۲۰۲۰ میزان سرمایه‌گذاری یک‌میلیارد دلار بوده که براساس پیش‌بینی‌ها در سال۲۰۳۰ معادل ۸۸میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در این بخش صورت خواهد گرفت. در بخش روباتیک بر اساس آمار ۱۲میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در سال۲۰۲۰ انجام‌شده که برآورد می‌شود در سال۲۰۳۰ این میزان به ۱۵۰میلیارد دلار برسد. در انرژی‌های پاک نیز میزان سرمایه‌گذاری در سال۲۰۲۰ معادل ۷۱میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود به ۱۷۵میلیارد دلار در سال۲۰۳۰ برسد.
همچنان دولت‌محور فکر می‌کنیم
سریع‌القلم در ادامه از تفاوت‌هایی که ایران با کشورهای میان پایه دنیا دارد، سخن گفت و اظهار کرد: ما همچنان دولت‌محور فکر می‌کنیم؛ در صورتی‌که در سایرکشورها مانند هند، چین، برزیل و حتی امارات تفکرهای شرکت‌محور دارند. آنها می‌گویند آینده ما در گرو شرکت‌هاست؛ مثلا یک شرکت چینی در حوزه نفت و گاز رتبه ۲۸ جهان را در کسب درآمد دارد؛ یعنی شرکت پتروچاینا از نظر درآمد بالاتر از کشور آفریقای‌جنوبی است.
همچنین تلقی دیگری که در کشور ما وجود دارد این است که دنیا و کشورها را با دولت‌ها و حکومت‌ها شناسایی می‌کند، در صورتی‌که به‌عنوان مثال برای ساخت یک بوئینگ۷۶۷ حدود ۳۵کشور با هم همکاری داشته‌اند. به‌عبارتی سوئد، ایتالیا، چین، ژاپن، فرانسه، اسپانیا و… با هم همکاری می‌کنند تا۳۰هزار قطعه را تبدیل به هواپیما کنند.
کدام کشورها برای آینده آماده هستند؟
این استاد دانشگاه درخصوص آمادگی کشورها برای تحولات آینده نیز چنین توضیح داد: یک پژوهش نشان می‌دهد در حوزه هوش‌مصنوعی برخی از مدل‌ها تا ۱۹۱میلیون دلار هزینه داشته‌اند و این هزینه را صنعت متقبل شده، نه دولت و نه دانشگاه. صنایع بر روی ۱۰۸ مدل مهم هوش‌مصنوعی کار کرده‌اند؛ چراکه دولت‌ها امکان این کارها را ندارند. از ۱۴۹ مدل بنیادی در هوش‌مصنوعی ۹۸ مورد آزاد و ۲۳مورد تا اندازه‌ای آزاد است و ۲۸ مورد در اختیار عامه نیست.
گوگل بیشترین نقش را در تولید هوش‌مصنوعی در دنیا دارد؛ ولی چهار مورد بعدی هم شرکت‌ها هستند که عمده کار را در زمینه هوش‌مصنوعی انجام می‌دهند. آمریکا بیشترین نقش را در این زمینه دارد و بعد از آن چین و انگلیس نقش‌آفرین هستند. امارات با جوینت‌ونچرهایی که در دنیا برقرار کرده در شبکه جهانی کار می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تعداد مدل‌های ای‌آر امارات از فرانسه بیشتر است.
او درباره داد و ستدهای اقتصادی پدیدآمده از تبادل دیتا در صحنه جهانی اظهار کرد: در حال‌حاضر این رقم ۸تریلیون دلار است که در سال ۲۰۳۰ به ۱۱تریلیون دلار خواهد رسید. عمده هوش‌مصنوعی در صنعت و علوم‌پزشکی سرمایه‌گذاری خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود ۱۸۸میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ در این بخش سرمایه‌گذاری شود.
سریع‌القلم درخصوص گام‌های خلاقیت در انقلاب چهارم صنعتی نیز گفت: آمریکا در این مورد ۱۸درصد نقش دارد؛ چین ۴۹درصد و مابقی دنیا ۳۳درصد نقش دارند. در حوزه انرژی و انرژی‌های تجدیدپذیر، چین نقش بسیار شاخصی دارد (۵۶درصد) ؛ آمریکا ۹درصد و مابقی دنیا ۳۵درصد نقش‌آفرینی می‌کنند. در مجموعه نوآوری‌های جهان نیز ۴۰درصد آمریکا، ۲۷درصد چین و ۳۲درصد بقیه جهان نقش دارند.
به گفته این استاد دانشگاه، بررسی‌ها نشان می‌دهد بین افزایش درآمد سرانه و نوآوری در جهان رابطه مستقیمی وجود دارد. به میزانی که درآمد سرانه افزایش پیدا می‌کند و فقر کاهش می‌یابد، نوآوری‌های فردی نیز افزایش پیدا می‌کند. اگر استانداردهای استخدام گوگل را ببینید، این شرکت به‌کارمندان خود می‌گوید در هفته یک تا دو روز آزاد هستید و می‌توانید هر کاری را که می‌خواهید در داخل شرکت یا بیرون انجام دهید. مطالعات نشان می‌دهد کسانی که از این آیتم استفاده کرده‌اند، نوآوری بالاتری داشته‌اند.
سطح آمادگی اقتصادی کشورها
سریع‌القلم به کشورهایی که از نظر اقتصادی از سطح آمادگی بالایی برخوردارند اشاره و عنوان کرد: با توجه به معیارها و بنچ‌مارک‌ها، ۱۰ کشور اول از ۱۲۴کشور مورد مطالعه، سطح آمادگی اقتصادی بالایی نسبت به آینده دارند که به‌ترتیب شامل سنگاپور، دانمارک، سوئیس، آمریکا، سوئد، فنلاند، نروژ، هلند، انگستان و استرالیا می‌شود. جالب آنکه برای اولین کشور خاورمیانه‌ای، امارات، رتبه ۲۷ درج‌شده و رتبه‌های قابل‌توجه دیگر به ترتیب کره‌جنوبی (۱۳)، فرانسه (۲۱)، قطر (۳۴)، چین (۳۸)، عربستان (۴۲)، روسیه (۴۸)، ترکیه (۵۳)، کویت (۵۸)، ویتنام (۶۱) و عمان (۶۳) هستند. رتبه ایران ۸۷ است که در کنار بولیوی (۸۶) و پاراگوئه (۸۵) قرارگرفته‌است.
او همچنین گفت: در داوس تحقیقی انجام شد و از حدود ۳هزار شرکت دنیا پرسیده شد، مهم‌ترین مشکل را در دو سال‌آینده چه می‌دانید؟ آنها پاسخ‌داده‌اند که اول اطلاعات غلط در دنیای اینترنت، دوم آب و هوای غیر‌قابل پیش‌بینی، سوم نابرابری‌های اجتماعی و چهارم ناامنی سایبری. همچنین برای ۱۰سال‌آینده مسائل اقلیمی و آب‌و‌هوایی را مهم‌ترین مشکل دانسته‌اند.
سریع‌القلم در بخش دیگر به پژوهشی که از سوی موسسه مکنزی انجام‌شده است، اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین ویژگی که مکنزی مطرح کرده، این است که در این دنیای پر از تناقض، میان پرسنل و مدیریت و سهامداران بنگاه‌ها چه میزان ارزش‌های مشترک وجود دارد؟ در پاسخ به این پرسش نیز عنوان‌شده که اگر ارزش‌های مشترک را بیشتر کنند کارآمدی و نوآوری نیز بیشتر خواهد شد. او همچنین گریزی به میزان ppm کنونی در دنیا زد و گفت: پیش‌بینی می‌شود که در یک قرن آینده کره‌زمین حدود ۲ تا ۳ درجه‌گرم شود. ذرات آلوده در جهان ۴۴۱ ppm است و اگر این عدد به ۵۶۰ برسد، کره‌زمین دیگر قابل سکونت نیست.
این استاد دانشگاه با اشاره به رابطه نفت و مشکلات ژئوپلیتیک در جهان گفت: هر زمانی‌که مشکلات ژئوپلیتیک پیش‌آمده، قیمت نفت بالا رفته‌است. آمریکا برای پایین نگه‌داشتن قیمت نفت با بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت از جمله ونزوئلا و ایران مماشات می‌کند، به‌خصوص در سال‌انتخاباتی در آمریکا.
سخت‌گیری آمریکا برای ورود خودروهای چینی
به گفته او، در حال‌حاضر در دنیا حدود یک‌میلیارد خودرو وجود دارد که پیش‌بینی می‌شود این تعداد به ۲میلیارد برسد. در این میان چینی‌ها بیشتر از همه خودرو دارند و در صنعت خودرو اتفاقات بسیار مهمی پیش‌روست، اما آمریکا در روزهای اخیر خودروی برقی چینی را مشمول صددرصد عوارض گمرکی کرده‌است.
چالش‌های ایران برای توسعه
این استاد دانشگاه در ادامه به چالش‌های ایران برای توسعه پرداخت و گفت: مشکل ما ایرانی‌ها در یک و نیم‌قرن گذشته این بوده که می‌خواهیم رشد، پیشرفت و توسعه پیدا کنیم و ساختار عمرانی را بهتر کنیم و درآمد سرانه را بالا ببریم. من نام این موارد را عقلانیت ابزاری می‌گذارم، ولی این موضوع ذیل عقلانیت فلسفی تعریف می‌شود و تا زمانی که آن (عقلانیت فلسفی) حل نشود، عقلانیت ابزاری فعال نمی‌شود.
می‌خواهیم با این دنیا مبارزه کنیم یا همکاری؟
او ادامه‌داد: تعریف ما از زندگی چیست؟ چقدر جدی هستیم؟ با این دنیا می‌خواهیم چه‌کار کنیم؟ آیا قصد داریم بخشی از این دنیا را حذف کنیم؟ می‌خواهیم با این دنیا مبارزه کنیم یا می‌خواهیم همکاری کنیم؟ بسیاری از این سوالات فلسفی در کشور ما بی‌‌‌‌پاسخ مانده‌است. این درحالی است که بسیاری از کشورها از جمله چین، ژاپن، مکزیک و کره‌جنوبی در سال‌های گذشته به این پرسش‌‌‌‌ها پاسخ‌داده‌اند، اما ما هنوز عقلانیت فلسفی را حل نکرده‌ایم. بسیاری از سوالات کلیدی همچنان مانند ذرات معلق در فضای فکری و فلسفی ما ایرانی‌ها برقرار است. عقلانیت فلسفی دایره بزرگی است که می‌تواند ناملموس یا فعال باشد، اما عقلانیت ابزاری در دل آن فعال است.
او افزود: بسیاری از دوستان من می‌گویند واژه ثروت را در ایران استفاده نکنید؛ چون ثروت یک واژه منفی است. لغت سرمایه‌داری و بخش‌خصوصی را استفاده نکنید؛ سود را استفاده نکنید؛ چراکه اینها الفاظ منفی هستند، در صورتی‌که جهان با همین مفاهیم و الفاظ کار می‌کند. عقلانیت فلسفی یعنی تولید ثروت، محدود‌کردن دولت در تولید ثروت، پذیرش تشکل‌های بخش‌خصوصی و تفکیک تدریجی قدرت سیاسی از قدرت اقتصادی.
آیزایا برلین، این روسی‌تبار انگلیسی می‌گوید: «مادامی‌که قدرت سیاسی از قدرت اقتصادی جدا نشود، در پی آزادی نباشید. چه آزادی مدنی، چه آزادی اقتصادی و چه آزادی سیاسی.» تمام تجربه بشر در سال‌های گذشته در همین جمله است.
به گفته سریع‌القلم، در چین ۸۲درصد ثروت دست بنگاه‌ها و افراد است. در کشوری که توسط ۱۲کمیته و ۲هزار نفر مدیریت می‌شود، کشوری که از نظر سیاسی بسته است، ولی در اقتصاد با همه جهان کار می‌کند.
تنها دوره‌ای که سیاست پیرو اقتصاد شد، دوره وزارت عالیخانی بود
این استاد دانشگاه افزود: کشوری که سرمایه‌داری غیر‌دولتی را تجربه نکرده، مفاهیمی همچون رقابت، کارآمدی، تخصص، کارکردگرایی، نوآوری و گردش فکر و اندیشه را نمی‌تواند نهادینه کند. شاید همگی این موضوع را بپذیریم که تنها دوره‌ای که در ایران سیاست پیرو اقتصاد بوده، دوره وزارت آقای عالیخانی بوده‌است. در آن هفت تا هشت سال، سیاست پیرو اقتصاد کشور بود. جهان امروز نیز به این شیوه عمل می‌کند، اما در بقیه دوره‌ها در ایران در حوزه حکمرانی، اقتصاد بخشی از دایره بزرگ‌تری به‌نام فرهنگ و دایره بسیار مهم‌تری به‌نام امنیت و سیاست بوده‌است. این همان بحث عقلانیت فلسفی است که تا زمانی‌که حل نشود نمی‌توانیم وارد عقلانیت ابزاری شویم.
چالش بزرگ ایران
او سپس به چالش بزرگ کشور اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین چالش امروز ایران، محدودیت در ارتباطات جهانی است. اگر من دانشگاهی بگویم که استاد دانشگاه شهیدبهشتی هستم و چند کتاب و مقاله دارم و بسیار هم از خودم راضی باشم، زمانی‌که پایم را از کشور بیرون می‌گذارم و یک استاد هلندی، هندی و… می‌بینم، متوجه می‌شوم چه ضعف‌هایی دارم. اگر بنگاه‌دار و سیاستمدار در طول روز نتواند با چندین نماینده از شرکت‌های مختلف ارتباط داشته‌باشد، نمی‌تواند شعاع فکری خود را گسترش دهد. این است که برای اقتصاد و فرهنگ و برای داشتن تخصص و در تمام جهات، ۶۰ تا ۷۰درصد نیاز به ارتباط جهانی داریم. دلیل اول مسائل ما این است که با جهان ارتباط نداریم. مطمئنا دانشگاه خوب دانشگاهی است که در راهروهای آن یک استاد هندی، یک استاد مصری، یک استاد چینی و یک استاد آلمانی تردد کنند. آنجاست که فضای فکری برای استاد و دانشجو گسترش می‌یابد.
سریع‌القلم در انتهای صحبت‌های خود با طرح این سوال که «چرا بین‌المللی‌شدن مهم است»؛ اظهار کرد: در این فضاست که ما رقابت را یاد می‌گیریم. گسترش استانداردهای کاری، پذیرش تخصص‌گرایی، یادگیری شفافیت کاری و راستگویی همگی به‌واسطه بین‌المللی‌شدن اتفاق می‌افتد. جلوگیری ساختاری از فساد و رانت، توجه به اهمیت نگاه حقوقی در کسب‌وکار، یادگیری زبان‌های خارجی و مجهز‌شدن به هوش عاطفی و آداب تعامل با دیگران، همگی در سایه بین‌المللی‌شدن امکان‌پذیر است.»
بیشتر بخوانید:
