جمهوریت: محسن غرویان ، استاد حوزه علمیه قم گفت: حوزه علمیه قم یک مرکز علمی و فکری است و طبیعتا فکر و اندیشه در گذر زمان تحول پیدا می‌کند. بنابراین این مرکز علمی دینی بایستی تحولاتی را پیدا کند. البته پس از انقلاب تحولاتی در وضع آموزش، مکتب درسی، نظام آموزشی و رتبه‌بندی‌های حوزه اتفاق افتاده است. در کنار اینها یکی از تحولاتی که قهرا اتفاق می‌افتد، تحول در مدرسین و اساتید است. چون حوزه علمیه متشکل از طلاب یعنی شاگردان و بخش دیگر اساتید است. اساتید هم باید ضرورت تحول را بپذیرند و مقاومت برابر تحولات فایده‌ای ندارد. جامعه مدرسین بخشی از اساتید حوزه هستند؛ چرا‌که اساتید حوزه تشکل‌های مختلفی دارند و گذشته از جامعه مدرسین، مجمع محققین و مدرسین در حوزه علمیه قم (گروهی با گرایش فکری و سیاسی جدا) و همینطور «نشست اساتید حوزه» تشکل‌های مهم دیگری هستند که در کنار گروه‌های کوچک‌تر دیگر فعالیت دارند. نکته اینجاست که تشکیل مجمع محققین و مدرسین و همینطور نشست اساتید در حوزه در کنار جامعه مدرسین خودش نشان‌دهنده ضرورت تحول است؛ چرا‌که این اساتید دیدگاه‌های دیگری در مسائل سیاسی و اجتماعی دارند. نگاهشان به دین و اسلام با جامعه مدرسین متفاوت است.
اما از همه مهم‌تر خود جامعه مدرسین است که در درون خود شاهد افتراق و اختلاف‌نظر شدید میان اعضا است و همه ما به شکلی در این روزهای اخیر در قالب مشاجره آقایان یزدی و آملی لاریجانی بخشی از آن را مشاهده کردیم. اما درباره دولت دکتر روحانی یا مواضع او نسبت به آقای هاشمی رفسنجانی در درون جامعه مدرسین عده‌ای موافق و عده‌ای مخالف هستند. خود این اختلاف دیدگاه و نظر در جامعه مدرسین نشان‌دهنده این ضرورت است که این تشکل باید بازآفرینی و بازسازی انجام دهد.
نکته دیگر این است که عده‌ای از اعضای جامعه مدرسین دچار کهولت سن هستند. اینها باید کرسی‌های خود را به مدرسین جوان‌تر بدهند. طبیعتا جوان‌تر‌ها با مسائل روز آشنا‌تر هستند و با سیاست‌های بین‌المللی و با جهان امروز و با علم و دانش و تکنولوژی امروز آشنایی بیشتری دارند. طبیعتا اینها اقتضا می‌کند که تغییری در نظام جامعه مدرسین و اعضا و دیدگا‌ه‌هایش به وجود بیاید و اگر مقاومتی هم برابر این تحول بخواهد صورت بگیرد، این مقاومت ادامه‌دار نخواهد بود. جبر زمان و اقتضائات زمان جامعه مدرسین را ملزم به تحول‌پذیری خواهد کرد.
اینکه کدام طیف در این تشکل دست بالا را دارند، امری است که به طور یقینی نمی‌توان درباره آن سخن گفت. اما در حوزه علمیه و در درون جامعه مدرسین و تشکل‌های روحانی گرایش آینده به سمت آرمان‌هایی است که علم و دانش امروز، سیاست امروز و همچنین مردم مطالبه می‌کنند. مردم ما و جامعه و افکار عمومی به سمت تحول‌پذیری می‌روند. در درون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و سایر تشکل‌ها هم قهرا همین چرخش به سمت اقتضائات جدید و دنیای مدرن وجود دارد.
با این حساب به نظر می‌رسد اگر این بازسازی و تحول در جامعه مدرسین شکل بگیرد، این تشکل نقش‌آفرینی پر‌رنگ‌تری در دنیای سیاست خواهد داشت. در انتخابات خبرگان و مجلس شورای اسلامی اخیر دیدیم که مردم چه در خبرگان و چه در مجلس به نمایندگانی رای دادند که همسوتر با تحولات جهان امروز بودند و آن ۳۰ نفر لیست اصولگرایان را حذف کردند. جامعه مدرسین هم باید این واقعیت‌ها را ببیند و بر اساس آن شرایط خود را تغییر بدهد.
بنابراین به نظر می‌رسد سمت و سوی تحول و بازسازی جامع مدرسین به گونه‌ای است که مشی میانه‌روتر و معتدل‌تری در حوزه سیاسی پیدا خواهد کرد و آن کسانی که بخواهند بر مواضع گذشته خود پافشاری کنند و تندروی‌هایی داشته باشند، از سوی مردم پاسخ مثبتی نخواهند گرفت.
بنابراین پیش‌بینی می‌کنم افراد بیشتری از این تشکل در آینده جدا شوند. جدا شدن گاهی به صورت استعفا است و گاهی به صورت عدم شرکت در جلسات. در حال حاضر تعداد زیادی از اعضای جامعه مدرسین هستند که در جلسات شرکت فعال ندارند. شخصیت‌های بلندپایه مثل مراجع که از قدیم جزو جامعه مدرسین بودند و الان هم حضور دارند اما در جلسات شرکت نمی‌کنند؛ چرا‌که با تندروی‌های برخی از اعضا موافق نیستند.
