جمهوریت – ناصر تبریزی
به مناسبت فرا رسیدن عید فطر بر آن شدیم تا با بررسی اجمالی اعیاد معروف ملل مختلف جهان، نگاهی به نقاط مشترک و افتراق آن با عید فطر داشته باشیم . این نوشتار به اجبار (بواسطه گستردگی موضوع)در چند قسمت منتشر خواهد شد.
یکی از مظاهر تمدن نزد هر ملتی، جشن هاست. برگزاری جشن و عید از ویژگیهای فرهنگی همه جوامع است. همه ملت ها، قوم ها، ایل‌ها و در همه سرزمین‌ها، روزهایی از سال را جشن می‌گیرند. از کهن ترین جشن‌ها تا جشن‌های امروزی، شادمانی، سور، گردهمایی، غذا دادن و نیز به فراموشی سپردن کارهای جدی و برنامه‌های شغلی روزانه از ویژگی‌ها و نقش‌های بنیادین است. برگزاری جشن‌ها و آیین‌ها به ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی و اعتقادی جامعه بستگی دارد. در گروه‌ها و جوامع ابتدایی، جشن‌ها نوعی آداب و مناسک دینی بود و برای خشنودی نیروهای ماوراءالطبیعه و در پیرامون توتم قبیله برگزار می‌شد.
با مبنای تعریف عمومی از کتب مختلف، عـیـد را از نظر لـغوی به معنای روزی است که در آن مردم به مناسبت های خاصی در یک روز مشخص دور هم جـمـع شده و مناسک و آداب مختلفی را بصورت سالانه بر گزار می کنند. بـا ایـن اوصاف، عید ویژگیهای خاصی دارد. این پدیده ثمره اتفاق نظر تـمـامـی انـسـانـهـایی است که آن را باور دارند. عید همچنین بـیـانـگـر زمان ثابتی است که هر سال باز می‌گردد، به گونه‌ای که مـردم در آن روز خـوشـحـال هـسـتند و شادی خود را به شیوه‌های گـونـاگون که گاه عجیب و شگفت‌انگیز است، نشان می‌دهند. بعضی از اعـیـاد از مـرزهـای مـلـی فـراتر رفته و به عید جهانی تبدیل شده‌اند. برخی از این اعیاد مذهبی و برخی اجتماعی هستند و نکته اشتراک آنها «همه گیر بودن» می باشد. هنوز ریشه شکل گرفتن جشن ها و اعیاد به معنی جشن گرفتن همگانی یک ملت کاملا مشخص نیست ، اما پر واضح است که بشر برای مناسبت های با ارزش خود مراسمی را برگزار می کرده است. با توجه به اینکه اکـثـراً اعـیـاد با آیین ها و باورهای مذهبی بشر در ارتـباط بوده، شاید قدیمی‌ترین اشکال جشن که آثار آن باقی اسـت بـه زمـان بـابـلیها و سومریها برگردد. آنها طی آیینهای خـاصـی بـرای عـبادت براساس باورهای قدیمی خود در اطراف الهه های خـود گـرد مـی‌آمـدنـد و اعیاد جنگ و باروری را جشن می‌گرفتند. سومری ها برای هر عید یک افسانه ساخته بودند. رومـیهـا مـردمـی بودند که بیشترین تعداد عید را در یک دوره یکساله جشن می گرفتند. آنـها بیش از یکصد روز مقدس در ط‌ول سال داشتند که روز اول هـر مـاه یـکـی از آنـها بود.با توجه به گستره نامحدود این اعیاد در این مقال سعی می شود بخشی از مهمترین آنان را مورد ارزیابی قرار دهیم.
عید «والنتاین» یا عید عـشـاق
عید «والنتاین» یا عید عـشـاق از مـعـروفترین اعیاد رومیها بود و آنها طیق باورهایشان روز پـانـزدهـم فـوریه هر سال را به همین مناسبت و برای نشان دادن عـشق الهی جشن می‌گرفتند. عمر این عید به زمانی باز می گردد که بت پرستی در میان رومیان رواج داشت.در آن زمـان رومـیـها یک قدیس به نام والنتاین را که از بت‌پرستی به مـسیحیت گرویده بودند اعدام کردند. بعد از آنکه رومیها مسیحی شـدنـد روز اعـدام والنتاین را به عنوان روز بزرگداشت شهیدان عشق برگزیدند.امروزه نیز در اقصی نقاط جهان برای نشان دادن دوستی و جهت تـجـدیـد پـیمان بین زوجین و دلدادگان،جشن گرفته مـی‌شود. جذابیت این عید(عشاق) موجب شده که مورد استقبال جامعه جهانی قرار گرفته و امروزه یکی از پر طرفداران اعیادی است که جنبه جهانی پیداکرده است.
هدف این جشن باستانی « تقدیر از عشاق از یکدیگر و تمدید پیمان عشق در میان زوجین» می باشد.
اعیاد چینی
با توجه به جمعیت چین اعیاد بسیاری در این کشور مرسوم شده است.که به چند نمونه معروف آن اشاره می شود.
عـیـد مـیمون وحشی:
عـیـد مـیمون وحشی از جمله اعیاد افسانه ای است که چینی‌ها آن را جشن مـی‌گـیـرنـد. ایـن عید ریشه در یک داستان قدیمی دارد. مبنای یک باور قدیم در چین باستان؛ یـک مـیمون وحشی بر روی یک تپه بلند در نزدیکی روسـتـائی سـکـونـت داشـت و هرکدام از اهالی روستا را که با او روبـرو مـی‌شـدنـد می‌درید. یک روز او با مردی که سه دختر زیبا داشـت روبرو شد و خواست او را بدرد، ولی آن مرد با التماس از مـیـمـون خـواسـت او را آزاد کـند و در مقابل وعده داد که سه دخـتـرش را بـه عـنوان خونبها به او بدهد. این مرد پس از رها شـدن بـه وعـده خود عمل کرد و هر سه دخترش را برای این حیوان وحـشـی فـرستاد. میمون وحشی، دختر اول و دوم را کشت و هنگامی کـه نوبت به دختر سوم که چاق بود رسید، میمون پس از خوردن او دچـار سـوءهـاضـمـه شد و بیحال روی زمین افتاد. در این هنگام مـردم روسـتـا به سراغ میمون آمدند و توانستند آن را بکشند و از شـرش خـلاص شوند. بعد از آن اهالی روستا برای جاودانه کردن یـاد سـه دختر یک بقعه زیبا در محلی که فاجعه قتل آن سه دختر روی داده بـود برپا کردند و از آن زمان چینی‌ها این روز را به عـنـوان یـک عـیـد ملی برگزیدند. هرسال به همین مناسبت تعداد بـسـیـاری از چـیـنـی‌هـا در اطراف این بقعه گرد می‌آیند، آواز مـی‌خـوانـنـد و پـایـکوبی می‌کنند، لذیذ ترین غذاها و بهترین نـوشـیـدنـیها را می‌خورند، شمع روشن می‌کنند و عود می‌سوزانند.
عید بهار چین
از۹ فوریه سال جاری ایام عید بهار سنتی چین آغاز می‌شود. عید بهار در واقع همانند عید نوروز ایران عید میلی فرخنده و پرنشاط است. به طور کلی از قدیم الایام سال در تقویم کشاورزی چینی با ۱۲ نام حیوان یعنی گاو، ببر، مار، موش، خوک، میمون، خرگوش، اسب، خروس، گوسفند، سگ و اژدها مشخص شده است. اژدها در عهد قدیم توتم ( یعنی روح یا موجود حافظ قبیله ملت چین به شمار می‌رفت.در روایات قدیمی چین اژدها همواره به موجودی «صاحب نیرو و قدرت جسور» ترسیم شده است و از دیدگاه مردم چنین روحیه ای سمبل ایده ال ملت چین است. مردم اژدها این حیوان افسانه‌ای را می‌پرستند و آرزومندند تا اژدها خجستگی و میمنت را برایشان به همراه بیاورد.از تاریخ عید بهار تاکنون ۴ هزار سال می‌گذرد. در بیش از دو هزار ویک صد سال قبل از میلاد مردم زمان شرکت یک دور ستاره مشتری ( یعنی ژوپیتر) را یک ( تسئو) داشتند و این عید را نیز «تسئو» می‌نامیدند. اما نام این عید در یک هزار سال قبل از میلاد به «نیان» یعنی پرحاصل تغییر کرد.
عید کیک
روز پانزدهم ماه هشتم در تقویم کشاورزی چین عید اواسط پاییز است این ایام که با سه روز تعطیلی رسمی همراه است یک جشنواره بسیار مهم ملی است که به آن «عید کیک ماه» هم گفته می شود.چینی ها امسال عید میانه فصل پاییز را از جمعه تا یکشنبه جشن می گیرند این ایام به زبان چینی عید ملی «جونگ چیو جیه» هم نامیده می شود بسیاری از مردم چین در این ایام به سفر می روند و جشن های بزرگی برپا می کنند و کیک ماه یا «یویه بینگ» می خوردند.مردم چین همچنین در این عید به دیدار خویشاوندانشان می روند مراسم با شکوهی در اطراف محله های زندگی برپا می کنند مواد غذایی مختلفی مصرف می کنند و هدایایی به یکدیگر می دهند.افسانه های زیادی درباره عید اواسط پاییز وجود دارد که معروف ترین آنها داستان سفر «چانگ آه به ماه» است گفته می شود در روزگاران گذشته، ده خورشید در آسمان وجود داشت که بسیار به مردم آزار می رساندند تا این که قهرمانی به نام «هویی» برای نجات مردم آمد.او با تیر و کمان خود موفق شد به ۹ خورشید تیراندازی کرده و آنها را از بین برده و مردم را از گرما نجات دهد از این رو، شخصیت “هو یی” برای مردم بسیار قابل احترام بود مادر امپراتور خداهای آسمانی نیز به خاطر خدمت «هویی» به مردم، یک عدد قرص جاودانگی به او هدیه می دهد تا با خوردن آن به یکی از خداهای آسمانی تبدیل شود. «هویی» این قرص را به همسر خود به نام “چانگ اه” می دهد تا برای وی نگه داری کند، اما «چانگ اه» به خاطر کنجکاوی این قرص را می خورد و به خدای آسمانی تبدیل شده و با سبک شدن جسمش، آرام آرام به سوی ماه بالا می رود.هنگام اوج گرفتنش به سمت ماه خرگوشی را می بیند او خرگوش را می گیرد تا با سنگین شدن وزنش بتواند به زمین بازگردد، اما او موفق نمی شود از این رو، او و خرگوش هردو به ماه می رسند.
عید «چیو فن»
این عید برداشت محصولات کشاورزی که با تعطیلات سه روزه همراه است یکی از قدیمی ترین سنت های کشور چین محسوب می شود و در میان چینی ها به ویژه کشاورزان از اهمیت خاصی برخوردار است. از جمعیت حدود یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون نفری چین، ۸۰۰ میلیون نفر آن کشاورز هستند این قشر بزرگ جامعه در مراحل تاریخی مختلف چین مانند انقلاب، سازندگی و اصلاحات، سهم مهمی ایفا کرده اند.تعطیلات سه روزه عید «چیو فن»امسال به طور رسمی بین روزهای ۲۲ تا ۲۴ سپتامبر قرار گرفته است که درست یک هفته قبل از شروع تعطیلات هفت روزه طلایی اول اکتبر مصادف با روز ملی چین است.جشنواره نیمه پاییزه چین که به مناسبت این عید برگزار می شود یکی از بهترین جشن ها در کشور چین به شمار می‌رود این فستیوال پر جنب‌وجوش در پانزدهمین روز از ماه هشتم تقویم قمری چینی برگزار می‌گردد در این روز مردم به زادگاه خود می‌روند و دور هم جمع می‌شوند.
جشنواره فانوس چین
از ۱۹ بهمن ۱۳۹۸ در شهر پکن کشور چین برگزار می گردد. جشنواره فانوس چین بیش از ۲۰۰۰ سال است که در روز پانزدهم نخستین ماه سال قمری جشن گرفته می شود. این جشنواره پس از جشنواره فصل بهار، نخستین جشن مهم به شمار می آید، چون مهمترین فعالیت شب های برگزاری این رویداد، تماشای فانوس های شگفت انگیز چینی محسوب می شود. و چون تمام خانواده ها در این روز yuanxiao (نوعی کوفته برنجی که درون آن با مواد مختلف پُر شده است) می خورند، به همین دلیل این جشن را جشنواره Yuan Xiao می نامند. این جشنواره بدلیل فعالیت های پربار و متنوعش، به عنوان مفرح ترین جشن در میان جشنواره های چینی و روز قدردانی برای ماه کامل درخشان و روز تجدید دیدار و همبستگی خانواده ها معروف است. در این جشنواره، تعداد زیادی دلقک، افرادی که با چوب های بلند راه می روند، بندباز، سکوهای سیار برای اجرای نمایش و برنامه های راهپیمایی، موسیقی و طبل کوبی وجود دارد و البته رقص های معروف چینی: رقص شیر و اژدها و ترقه و آتش بازی نیز در این رویداد برگزار می شود. کودکان فانوس های خود را در اطراف روستا می گردانند و خانواده ها دور هم جمع می شوند و به امید شانس و اقبال خوب و همبستگی خانواده، کوفته های برنجی شیرین می خورند.
عید الهه کوهها:
در این روز سـاکـنان هر منطقه به بلندترین نقطه کوههایی که نزد آنها مـقـدس اسـت صعود می‌کنند و در آنجا مشعل روشن می‌کنند. قله‌های کـوهـهـا مـانند آتش فروزان، آسمان گسترده اطراف خود را روشن می‌کند و مردم شب را به پایکوبی می‌گذرانند. چینی‌ها در جشن آغاز سال خـود یـک قـهرمان به نام اژدها دارند که همراه با صدای‌طبلها می‌رقصد.
در واقع هدف از این جشن مرتبط ساختن انسان با طبیعت است و از سویی دیگر اینکه مردم بتوانند با آگاهی بیشتری از محصولات کشت و کار شده خود بهره گرفته و قدر این نعمت را بیشتر بدانند و برای برداشت بیشتر محصول همواره دعاگو باشند.در واقع برای بوجود آوردن انگیزه کار بیشتر و امید برای زندگی بهتر جشن ها برگزار می شده است و در مواردی نیز برای بوجود آوردن روح همکاری و امید به زندگی در این جشن ها تاکید می شود.
در بخش بعدی اعیاد هند را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
