جمهوریت – در حالی که تنش‌های فزاینده میان ایالات متحده و ایران بر سر غنی‌سازی اورانیوم تهران، مذاکرات هسته‌ای را در معرض خطر قرار داده،
خبرگزاری رویترز به نقل از سه منبع ایرانی ادعا کرد که جمهوری اسلامی در صورت شکست تلاش‌ها برای حل مناقشه چند دهه‌ای بین دو کشور، برنامه جایگزین روشنی ندارد.
با توجه به کندی مذاکرات و تضاد خطوط قرمز دو طرف، این منابع گفتند که ایران ممکن است به چین و روسیه به عنوان «طرح جایگزین B» روی آورد. با این حال، به دلیل جنگ تجاری چین با ایالات متحده و تمرکز روسیه بر جنگ در اوکراین، به نظر می‌رسد این برنامه پشتیبان نیز چندان قابل اتکا نباشد.
یکی از مقامات ارشد ایرانی گفت: طرح B ادامه راهبرد پیش از آغاز مذاکرات است. ایران از تشدید تنش‌ها پرهیز خواهد کرد و آماده دفاع از خود است.
او افزود: این راهبرد همچنین شامل تقویت روابط با متحدانی مانند روسیه و چین می‌شود.
روز سه‌شنبه، رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، خواسته‌های ایالات متحده برای توقف غنی‌سازی اورانیوم را «زیاده‌خواهانه و غیرقابل قبول» خواندند و هشدار دادند که احتمال رسیدن به نتیجه در این مذاکرات اندک است.
پس از چهار دور مذاکره، هنوز موانع متعددی باقی مانده است. بنا بر گفته دو مقام ایرانی و یک دیپلمات اروپایی، تهران حاضر نیست تمامی ذخایر اورانیوم با غنای بالا را به خارج از کشور منتقل کند یا درباره برنامه موشکی خود وارد گفت‌وگو شود.
فقدان اعتماد متقابل و تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، برای خروج از توافق سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی، اهمیت کسب تضمین‌هایی از سوی ایران را افزایش داده تا مطمئن شود واشنگتن در آینده از توافق جدید خارج نخواهد شد.
با احیای سریع کمپین «فشار حداکثری» از سوی ترامپ از فوریه تاکنون، از جمله اعمال تحریم‌های شدیدتر و تهدیدات نظامی، رویترز مدعی شد که این منابع ایرانی گفته‌اند که تهران «گزینه بهتری» جز رسیدن به توافق جدید برای جلوگیری از فروپاشی اقتصادی داخلی در اختیار ندارد.
یکی دیگر از مقامات ایرانی گفت: بدون رفع تحریم‌ها برای فروش آزاد نفت و دسترسی به منابع مالی، اقتصاد ایران نمی‌تواند بهبود یابد.
وندی شرمن، معاون پیشین وزیر امور خارجه آمریکا که ریاست تیم مذاکره‌کننده ایالات متحده در توافق ۲۰۱۵ را بر عهده داشت، گفت که قانع‌کردن تهران برای «برچیدن کامل برنامه هسته‌ای و دست‌کشیدن از غنی‌سازی غیرممکن است؛ هرچند که این ایده‌آل خواهد بود.»
او افزود: این یعنی مذاکرات به بن‌بست خواهد رسید و احتمال وقوع جنگ وجود خواهد داشت؛ که صادقانه بگویم، فکر نمی‌کنم رئیس‌جمهور ترامپ مشتاق آن باشد، چون خودش را به عنوان رئیس‌جمهور صلح معرفی کرده است.
حتی اگر اختلاف بر سر غنی‌سازی کاهش یابد، رفع تحریم‌ها همچنان پرمخاطره باقی می‌ماند. ایالات متحده خواهان حذف تدریجی تحریم‌های مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای است، در حالی که تهران خواهان رفع فوری تمام محدودیت‌هاست.
ده‌ها نهاد ایرانی که برای اقتصاد کشور حیاتی‌اند، از جمله بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران، از سال ۲۰۱۸ تحریم شده‌اند.
در پاسخ به این پرسش که اگر مذاکرات شکست بخورد، ایران چه گزینه‌هایی خواهد داشت، شرمن گفت که تهران احتمالاً به «دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت – عمدتاً به چین، و شاید هند و دیگر کشورها» ادامه خواهد داد.
تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که حمایت چین و روسیه نیز محدودیت دارد. چین اصرار به دریافت تخفیف‌های سنگین برای خرید نفت ایران دارد و ممکن است با کاهش تقاضای جهانی نفت، خواهان قیمت‌های پایین‌تری شود.
در صورت فروپاشی مذاکرات – سناریویی که هر دو طرف تمایل به اجتناب از آن دارند – نه چین و نه روسیه قادر به محافظت از ایران در برابر تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا نخواهند بود.
فرانسه، بریتانیا و آلمان، با وجود اینکه بخشی از مذاکرات مستقیم آمریکا و ایران نیستند، هشدار داده‌اند در صورت عدم حصول توافق، تحریم‌های سازمان ملل را مجدداً اعمال خواهند کرد.
بر اساس قطعنامه سازمان ملل درباره توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، این سه کشور (E3) تا ۱۸ اکتبر فرصت دارند تا سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» را فعال کنند.
به گفته دیپلمات‌ها و بر اساس سندی که رویت شده، این کشورها ممکن است در صورت عدم دستیابی به توافقی قابل توجه تا آن زمان، در ماه اوت این مکانیسم را فعال نمایند.
دیپلمات‌ها هشدار داده‌اند که رسیدن به توافق پیش از آن تاریخ، در بهترین حالت مستلزم دستیابی به یک چارچوب سیاسی اولیه، مشابه سال ۲۰۱۳ خواهد بود؛ چارچوبی که در آن هر دو طرف امتیازاتی ملموس و فوری ارائه می‌دهند تا زمان برای مذاکرات مفصل‌تر فراهم شود.
یک مقام ارشد اروپایی گفت: هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم این بار کمتر از ۱۸ ماه سال ۲۰۱۳ زمان ببرد، به‌ویژه با توجه به اینکه شرایط و پارامترهای ژئوپلیتیکی کنونی پیچیده‌تر هستند.
بیشتر بخوانید:
- رویترز: توافق شد مذاکرات با ایران ادامه پیدا کند
- مقام آمریکایی: نتیجه مذاکرات با ایران دلگرم‌کننده بود
- ترامپ: تحولات بسیار خوبی درباره ایران در حال رخ دادن است
- ترامپ: اجازه نمیدهیم شبه قاره عربستان به ایران تعلق بگیرد!
- ترامپ: مانع از آن شدم که ایران «خلیج» را «خلیج‌فارس» بنامد
- ترامپ: می‌خواهم به ایران مسیری برای آینده‌ای بهتر ارائه دهم
- فرمانده کل سپاه: ترامپ اول با ژست قلدر آمد تا جهان را تغییر دهد، اما اکنون خودش تغییر کرده است
- ایران و آمریکا به دنبال یک «راهکار میانه» در مذاکرات می‌گردند
- راه رسیدن به توافق روشن است | مسئله واقعاً به این سادگی است
- ترامپ: به توافق با ایران بسیار نزدیک هستیم
- ترامپ احتمالا برای توافق با ایران به کم قانع خواهد شد
- وزیر خارجه آمریکا: ترامپ می‌خواهد ایرانی‌ها شاد و ثروتمند باشند
- متقاعد کردن ایران به متوقف کردن غنی‌سازی، غیرممکن است
