جمهوریت–محمدرضا باهنر، دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری گفت: تعداد زیادی از اصلاح طلبان جرمشان این است که طایفه‌ای به نام اصولگراها مثل من را قبول ندارند. این اصلا گناه نیست و حتما باید توسط شورای نگهبان تایید شوند.
مرجان احمدی: دور شدن از پارلمان، محمدرضا باهنر را نه منزوی کرده نه نفوذش در سیاست را کمتر کرده است. او سالهاست که بر صندلی دبیرکلی جبهه پیروان خط امام و رهبری تکیه زده و تلاش دارد مسیری برای تشکیل یک «حزب فراگیر» را فراهم سازد، حتی این روزها که بازی سیاست در دست تندروها و خالص سازان افتاده و خود او هم بعید نمی داند یک روز توسط همین خالص سازان حذف شود.
محمدرضا باهنر، یک روز مانده به پایان ثبت نام نهایی انتخابات مجلس و از فشارها برای قطعی کردن ثبت نامش روایت کرد، فشارها گویا آنقدر زیاد بود که در آخرین روز، ثبت نامِ باهنر قطعی شود.
او در این گفتگو با تاکید براینکه مجلس جای «۲۹۰ سردار» خوب است؛ گفت: «متاسفانه چون حزب نداریم، دوستانی که به مجلس می روند هرچند آدم های خوبی هستند چه اصلاح طلب و چه اصولگرا ، ولی بیشتر ستوان و سرگروهبان هستند.»
این عضو شورای وحدت از رایزنی های گسترده با اصلاح طلبان برای کاندیداتوری از یک سو و رایزنی با شورای نگهبان و نهادهای حاکمیتی درباره بررسی صلاحیت ها خبر داد و تاکید کرد: «من دیکتاتوری اکثریت را اصلا در هیچ زمانی قبول نداشتم و ندارم.»
باهنر در این گفتگو به ظریف و لاریجانی توصیه کرد پدرخوانده لیست های اصلاح طلبان و اعتدالیون شوند.
مشروح گفت‌وگوی با محمدرضا باهنر را در ادامه بخوانید؛
***********
*آقای باهنر! همیشه در فاصله چندماه مانده به انتخابات، شاهد گرم شدن فضای انتخاباتی در کشور بودیم، صداوسیما و رسانه‌های دیگر فعالیت های زیادی را شروع می کردند و چهره های سیاسی فعال می شدند، الان اما چندان نشانه ای از این فضا دیده نمی شود و به نظر می آید عده ای قرار است از قهر مردم در مشارکت پایین در انتخابات سود ببرند که این مخالف بیانات رهبر انقلاب است. به نظر شما چه کسانی از این مشارکت پایین سود می برند؟
مشارکت مردم در این دوره برای ما اهمیت بالایی دارد که دلایل متعدد و متنوعی هم دارد. یک شوخی ای می کنم، معمولا جوان ها می گویند که شما در این ۴۰ سال هر زمان هرکاری داشتید می گفتید ما در یک برهه حساس قرار داریم. این حرف درست است اما بالاخره یک سری عوامل در خیلی از این زمان ها مشترک است اما برخی عوامل دیگر خاص است و باید روی همین عوامل خاص تکیه و دقت کرد.
متاسفانه مجلس و دولت فعلی رکورد کمینه را زدند
متاسفانه باید بگویم که مجلس و دولت مستقر و موجود به قول عزیزان هواشناسی پس از انقلاب رکورد کمینه را دارند، یعنی رئیس جمهور با ۴۹ درصد مشارکت انتخاب شده و مجلس یازدهم هم با ۴۲ درصد مشارکت. البته این درصدها در بسیاری از کشورهای جهان معمول و متداول است و ۳۰ درصد و ۴۰ درصد و ۵۰ درصد انتخابات را قبول می کنند اما بالاخره در طول این حدود ۴۶ سال عموما حضور مردم ضمن اینکه در انتخابات شرکت می کنند، یک رای اعتماد مجدد به کلیت نظام است.
تعدادی از نماینده ها گفته بودند که اگر FATF تصویب شود یعنی باید حاج قاسم را کت بسته تحویل صهیونیست ها دهیم. البته نه مستدل بود نه منطقی. اصلا اف ای تی اف برخی جاهایش ربطی به تحریم ندارد و یک سری روابط بین بانکی است. من هنوز شخصا معتقدم که اف ای تی اف اگر تصویب شود یک سری از مشکلات را حل می کند.
حتی بعضی ها میزان مشارکت را به میزان مشروعیت تفسیر می کنند. البته من این تفسیر را ندارم اما می خواهم بگویم که ارتباط سخت و تنگاتنگی باهم دارند. با این تفاسیر بحث مشارکت برای ما مهم است. مقام معظم رهبری هم شاید برخلاف عرف این بار یک سال مانده به انتخابات این مقوله را مطرح و مشارکت، رقابت، سلامت و امنیت انتخابات را از دست اندرکاران این موضوع مطالبه کردند.
من این دست اندرکاران را به دو دسته تقسیم می کنم: یک گروه دست اندرکاران حاکمیتی هستند مثل وزارت کشور، هیئت های اجرایی، هیات های نظارت، شورای نگهبان و … حتی رسانه ملی و رسانه هایی که به سیستم های حکومتی وابسته هستند.
گروه دیگر هم فعالان سیاسی هستند که من فکر می کنم آنهایی که علاقمند به انقلاب و نظام و ایران یکپارچه هستند باید به مطالبه به حق و منطقی مقام معظم رهبری یک جواب مستدل و قانع کننده و عملیاتی دهند.
اینکه بگویند آقا فرمودند و خوب است و مردم بیایید مشارکت کنید این تبلیغ خوبی است اما یک سری عوامل داریم که بازدارنده از مشارکت و یک سری عوامل تحریک کننده برای مشارکت است. اینها را باید احصاء کرد و به هرکدام وزن داد و در موردشان کار علمی و پژوهشی و پایش میدانی انجام داد و داستان را راه انداخت.
پیروزی عده ای در حضور کمرنگ مردم پای صندوق رای است
اما در پاسخ به سوال شما، بله عده ای هم هستند که پیروزی خودشان را در حضور کمرنگ مردم می بینند و می گویند مشارکت خوب است، اما مشارکت را در حدی قبول دارند که خودشان انتخاب شوند و این جفاست. مخصوصا آنهایی که مثلا ادعا دارند خیلی حزب اللهی یا ولایی هستند باید به مطالبه رسمی و قانونی و دارای منطق مقام معظم رهبری که خواهان مشارکت بالا هستند واکنش نشان دهند.
اول مشارکت مهم است بعد نوع انتخاب
من در مصاحبه های مختلف گفته ام که بله برای من هم مشارکت مهم است و هم نوع انتخاب. اما اگر بخواهم اولویت بندی کنم اول مشارکت مهم است بعد نوع انتخاب؛ یعنی باید تلاش کنیم که مشارکت بالا رود.
اما عوامل مانع از مشارکت چه چیزهایی است؟ این شاید یکی از کارهای منطقی است که مراکز پژوهشی و رسانه ها باید ببینند که در دوره گذشته که ۴۲ درصد مردم شرکت کردند، به چه دلایلی بوده. این عوامل را شناسایی کنید و البته به هریک از عوامل باید یک وزن مناسب داد.
اگر از بعضی سوال کنید مثلا می گویند که دوره گذشته کرونا بود و مردم ترسیدند و به پای صندوق های رای نیامدند. حتما کرونا موثر بود و اگر یادتان باشد در دوره انتخابات مجلس گذشته چند روز قبل از انتخابات مسئله کرونا مطرح شد و تعدادی فوتی در قم و جاهای دیگر داشتیم . ابتدا شایعه بود و یک دفعه منفجر شد. بله این موثر بود. اما اگر بخواهیم بگوییم علت تامه پایین بودن مشارکت کرونا بوده، این ناعادلانه تحلیل کردن است.
قطعا عملکرد دولت و مجلس موثر بود؛ مشقت های مردم، زندگی هایشان و مسائل اقتصادی شان موثر بود. نگرانی شان از اشتغال فرزندانشان موثر بود. عوامل متنوع و متعددی را می توان شمرد. کار عالمانه و عادلانه این است که این عوامل را شناسایی کنند و به هر کدام وزن مناسب دهند.
*ردصلاحیت ها چقدر تاثیرگذار بود؟
مسئله دیگر مسئله بررسی صلاحیت هاست. در بررسی صلاحیت ها البته اتفاقات بعضا غیرقابل پیش بینی است. درباره این دوره که من بحث دیگر و مفصلی دارم اما دوره گذشته ۱۵ هزار نفر ثبت نام کردند. حالا شماها جوان هستید و خیلی از مخاطبین ما شاید ۸۰ درصدشان هم این خاطره ای که می خواهم بگویم اصلا نبودند. ولی این خاطره ای واقعی است که اتفاق افتاد.
در مجلس اول نمایندگان عموما کاریزما بودند، حتی بازرگان و سحابی
در مجلس اول نظام جمهوری اسلامی عموما چهره هایی به مجلس رفتند که کاریزما بودند. انقلابیونی که یا زندانی یا مبارز بودند. اگر بخواهم اسم ببرم از خود آیت الله خامنه‌ای بودند تا مرحوم چمران، هاشمی رفسنجانی و شهید باهنر و رجایی؛ اینها همگی به مجلس رفته بودند. حتی آن نیروهایی که می گفتند لیبرال و نهضت آزادی هستند مانند مرحوم مهندس بازرگان، یدالله سحابی، عزت الله سحابی و … این چهره ها همه کاریزماتیک بودند.
ردصلاحیتم بعید نیست. من البته تسلیمم و با خود آقایان شورای نگهبان هم شوخی کردم و گفتم من قرار نیست کاندیدا شوم که بخواهید من را رد صلاحیت یا تایید صلاحیت کنید. دوره گذشته گفتیم ظرف بیست روز ۱۵ هزار نفر را باید شورای نگهبان بررسی می کرد اما الان دو سه ماه وقت داشتند. بنابراین من امیدوارم و احساس هم می کنم که انشالله شورای نگهبان یک وسعت نظر بهتری را انشالله داشته باشد.
جالب است که در زمان اتمام دوره اول که ما برای دوره دوم می خواستیم ببینیم که چه کسی می خواهد کاندیدا شود بعضی از حوزه های انتخابیه غیر از نماینده موجود هیچ کس حاضر نشد ثبت نام کند. سراغ هر کس که می رفتیم می گفتند مجلس کجا و ما کجا؟ مجلس ابهت و عظمت دارد. آن موقع چنین روحیه ای بود اما در همین دوره گذشته مقام معظم رهبری فرمودند من نمی دانم این همه هول و ولا برای مجلس رفتن چیست؟ ۱۵ هزار نفر ثبت نام کردند.
حالا این دوره که یک داستان دیگری دارد که ۴۸ هزار نفرپیش ثبت نام کردند؛ مثلا به تعداد دوره گذشته، این ۱۵ هزار نفر را شورای نگهبان باید رسیدگی کند. حدود یک ماه هم بیشتر وقت ندارد. یک واژه ای به دست آوردند که این واژه یک مقدار مشکل زا بود. در بررسی صلاحیت ها به عده ای گفتند صلاحیتتان احراز شده و یک عده را گفتند احراز عدم صلاحیت. یعنی احراز شده که صالح نیستید. این دو مورد درست است اما عده وسیعی را گفتند که عدم احراز صلاحیت شدید یعنی ما نمی دانیم که تو چه کسی هستی؟آیا صالح هستی یا نه ما شک داریم و به قول مشهور روزه شک دار نمی گیریم.
بنابراین تعداد زیادی تحت عنوان عدم احراز صلاحیت از انتخابات حذف شدند که این خیلی مشکل زا بوده و هست. اگر در این دوره هم این اتفاق رخ دهد من معتقدم اثر بسیار بالایی روی مشارکت می گذارد و یک مانع جدی برای مشارکت بالا خواهد بود.
*به نقش دولت دوازدهم و مجلس دهم به‌عنوان یکی از دلایل مشارکت پایین اشاره کردید؛ در این ۴ سالی که از انتخابات مجلس گذشته و دولت سیزدهم و آقای رئیسی هم روی کار بوده و جریاناتی همسو حاکمیت را در دست داشتند. فکر می کنید عملکرد مشترک دولت و مجلس فعلی برای بالا بردن میزان مشارکت موثر بوده؟ به ویژه اینکه تصویب برخی لوایح در همین مجلس بسیار جنجالی شد و عملکرد دولت آقای رئیسی چه در حوزه اقتصادی و چه آزادی های اجتماعی و … قابل نقد است.
من فکر می کنم بررسی عملکرد دولت یا مجلس واقعا نیاز به گفتگویی مستقل دارد یعنی اینجا اگر بخواهم عادلانه تحلیل کنم بالاخره دولت ها یک سری کارهای مثبت انجام می دهند و ممکن است اشتباهات و ضعف‌هایی هم داشته باشند.
طومار بلند خدمات نظام، حاصل عملکرد دولت ها از میرحسین موسوی تا رئیسی است
من همیشه بحثم با بعضی از دوستان تندرو چه این جناح و چه آن جناح این بود که اگر ما یک طومار بلندبالایی از خدماتی که نظام جمهوری اسلامی در طول این ۴۰ سال ارائه کرده، داریم حاصل عملکرد چندین دولت است. از دولت آقای مهندس موسوی بوده تا دولت آقای هاشمی، خاتمی ، احمدی نژاد و آقای روحانی و رئیسی. این خدمات را مجموعا اینها انجام داده اند و اگر اشکالاتی هم وجود دارد بعضی تلنبار اشتباهات دولت های گذشته است و اشکالاتی که اصولا در ساختار نظام وجود داشت.
اقدامات این دولت و مجلس هم از دیدگاه های مختلف متفاوت است و این موضوعات را باید با یک پایش و پویش میدانی به نتیجه رسید. من ممکن مثلا ۵ تا از کارهای مجلس را دوست داشته باشم ولی یک عده خوششان نیاید و بالعکس. در این مورد من الان نمی توانم قضاوت روشنی داشته باشم که آیا عملکرد مجلس یازدهم و دولت سیزدهم تشویق کننده مشارکت برای دوره های آینده است یا مانع از مشارکت.
دولت مشکل برجام را نتوانست حل کند اما…
به عنوان نمونه عرض می کنم، دولت آقای رئیسی که روی کار آمد، خدماتی انجام دادند، یک سری کارها کردند و یک سری اشکالاتی هم در دولت بوده و من اگر بخواهم عنوان کنم بله دولت آقای رئیسی مثلا در جریان روابط بین الملل چون به اصطلاح همه تخم مرغ های خود را در سبد ۵+۱ و برجام نگذاشت موفقیت های خوبی داشت؛ از شانگهای گرفته تا بریکس تا روابط منطقه ای و مسائل و ارتباطات اقتصادی و چیزهای دیگر و البته برجام هم مشکلی هست که نتوانستند حل کنند.
دولت آقای روحانی برعکس بود، برجام را به خوبی جلو برد اما همه هنر و وقت خود را در کاسه ۵+۱ گذاشت و از باقی موضوعات غافل ماند. بنابراین هرکدام از اینها اشکالاتی داشت و یک سری موفقیت ها. یا مثلا دولت آقای رئیسی در جریان شفاف سازی معاملات داخلی کشور خوب عمل کرد.
نمی شود ۱۰۰ میلیارد وارد حساب بانکی فردی شود و بعد بگوید به حساب من سرک نکشید
یک زمانی شعار می دادند که ما نمی خواهیم در حساب های مردم سرک بکشیم. بله نباید در حساب های مردم سرک بکشند اما حکومت ها و حاکمیت ها در تمام دنیا، تمام اطلاعات حساب های مردم را دارند. امروزه در خارج مثلا ۱۵ هزار یورو بخواهید در بانک بگذارید بررسی می کنند که منشا این پول کجاست؟ از کجا و چه زمانی آمده و چه زمانی می رود. بنابراین این موارد حساب کتاب دارد اینکه یک نفر در حساب بانکی اش ۱۰۰ میلیارد بیاید و ۱۰۰ میلیارد برود بعد بگویند نمی خواهیم سرک بکشیم معنا ندارد.
خیلی جالب است که ظرف دوسال گذشته مثلا مالیات گیری در کشور ما تقریبا دو برابر شده بدون اینکه فشاری به موجودی های کوچک بیاید. یعنی بسیاری از این اقتصادهایی که زیرمیزی یا در بازار سیاه بوده یا به دور از چشم نهادهای نظارتی انجام می شده کنترل شده است. اینها خیلی کارهای خوبی است.
البته بعضی از این موارد به این زودی به ذائقه مردم نمی نشیند. مردم نگاه می کنند می ببیند که دلار این مقدار شده و اجاره خانه این مقدار، عدس و گندم و جو این قیمت شده است. مردم معیشت شبشان را می بینند و حق شان هم هست. یا مثلا کار سومی که کردند فکر کنم در دهه ۸۰ و نزدیک سال ۱۳۹۰ در مجلس قانونی تصویب کردیم به عنوان قانون بهبود فضای کسب و کار که این قانون خیلی مترقی هم بود. متاسفانه دولت آقای احمدی نژاد و روحانی به آن وقعی ننهادند. ما گفتیم اگر کسی بخواهد در کشور کسب و کار جدیدی راه اندازی کند باید روال باشد. از نظر فضای کسب و کار در دنیا کشورها رتبه بندی می کنند. من امسال اطلاع ندارم اما می دانم که رتبه ما در سال گذشته در فضای کسب و کار در دنیا در میان ۲۰۰ کشور رتبه ۱۲۷ بود.
من جایی نیستم که خالص سازان حذفم کنند نه پستی دارم نه مقامی دارم. اما فعال سیاسی هستم دوستان هم محبت دارند. از نظر کاندیداتوری هم خیلی ها را تشویق می کردم که ثبت نام کنند بعضی ها می گفتند خودت چرا ثبت نام نمی کنی؟ من برای اینکه آنها را قانع کنم ثبت نام کردم.
اگر کسی می خواست کسب و کار جدید راه اندازی کند یک سال و نیم دو سال در راهروهای ادارات دولتی و فراجا و قوه قضائیه و غیره معطل نامه نگاری می شد. یک زمانی معاون وزیر اقتصاد می گفت که فقط در وزارت اقتصاد و دارایی برای کسب و کار جدید شخص ۶ ماه بایدرفت و آمد دارند. این فضای کسب و کار را دولت آقای رئیسی خیلی جدی گرفت و حتما شنیدید که چند وقتی گفتند مراکزی که باید مجوز صادر کنند اگر صادر نکنند وزارت اقتصاد و دارایی راسا مجوز می دهد و حتی دو سه نمونه هم این کار را انجام دادند. این خیلی خوب شد؛ یعنی رتبه فضای کسب و کار کشور در منطقه تک رقمی است یعنی رده هشتم و نهم.
قیمت دلار تا آخر سال حداکثر ۲ تا ۳ درصد بالا و پایین می شود
همچنین موضوع ارز و قیمت ها؛ در یک سال اول دولت آقای رئیسی خیلی تورم سنگین بود. اما الان ۷ یا ۸ ماه است که قیمت ارز در یک محدوده درصدی بالا و پایین می شود. حتی قیمت ارز در این داستان اخیر غزه که یک عده می خواستند غوغا راه بیندازند که جنگ و بلوا شده، ۲ یا ۳ روز ۲ هزار تومان بالا رفت و ۵۲ هزار تومان شد و الان دوباره به جای اول بازگشته است.
من از هر فعال اقتصادی سوال می کنم که با همه پارامترهای موجود در منطقه و کشور و تحریم هایی که داریم آیا کنترل کردن ارز در طول ۷ یا ۸ ماه در حد ۲ یا ۳ درصد تلورانس چگونه است؟ می گویند کار بسیار مهم و خوبی است.
به شما و فعالان اقتصادی هم یک خبر خوب دارم و با اطلاع می گویم اگر ان شاالله اتفاق غیرمترقبه ای نیفتد تا پایان اسفند ۱۴۰۲ قیمت ارز خارجی حداکثر ۲ تا ۳ درصد بالا و پایین می شود یعنی اصلا کسی منتظر جهش ۱۰ و ۱۵ درصدی یا ۲۰ درصدی نباشد و این موضوع کنترل می شود.
بعضی تصمیمات دولت رئیسی اقتضایی و خطرناک است
اینها کارهای مفیدی است که انجام شده؛ اما از طرف دیگر اشکالاتی هم هست که اگر من بخواهم دو یا سه مورد بگویم؛ مثلا تصمیمات دولت اقتضایی است و این تصمیمات برخی مواقع خطرناک است. مثلا اعلام می کنند واردات خودرو آزاد می شود. بعضی خودروها گران می‌شود بعضی خودروها در گمرک مانده یا بعضی ها می روند خرید می کنند، بعضی ها می فروشند از ترس اینها. یک دفعه می آیند می گویند نه آزاد نمی شود. همین چند وقت پیش خبر رسید که خودروها در مناطق آزاد اجازه پیدا می کنند بیایند در سرزمین اصلی و نمره گذاری و گمرک می شوند تا به داخل کشور بیایند.
بعد از این خبر یک شبه قیمت دو برابر شد. یعنی یک میلیارد دیروز امروز ۲میلیارد تومان شد. ۵ روز گذشت باز گفتند نمی شود. بنابراین بین کسانی که خریده و فروخته بودند؛ چند میلیارد پول بالا پایین می شود و یک سری از خانواده ها زمین می خورند و یک سری از اقتصادها رشد بیخودی می کند با یک خبر اقتضایی که اصلا سر و تهش معلوم نیست.
این اتفاق ها در حاکمیت بد است. متاسفانه ما بعضا دیدیم که دولت از این تصمیمات می گیرد. بنابراین در مجموع من الان نمی توانم قضاوت کنم که آیا مردم از عملکرد دولت در مجموع راضی هستند یا نه. معمولا این صفر و صدی نیست و باید پویش میدانی کرد تا دید که چند درصد از مردم راضی هستند یا راضی نیستند. من اصلا قضاوت روشنی ندارم.
*آقای باهنر! اخیرا مباحثی درباره پرونده FATF مطرح شد، فضا و برآیند کلی اکنون در دولت و مشخصا در مجمع تشخیص مصلحت نظام به سمتی هست که شاهد تصویب این لوایح باشیم و تاثیرگذاری مثبتی در فضای اقتصادی کشور داشته باشد؟
من دوماه پیش مصاحبه ای کردم بعضی از رسانه ها برداشتشان درست نبود و خودم همان حرف را تکرار می کنم. اولا در این باره اختلافی بین مجلس دهم و شورای نگهبان وجود داشت. آن مجلس اصرار کرد و این قانون به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد زیرا در آن مواردی که شورای نگهبان و مجلس اختلاف نظر داشته باشند و مجلس اصرار کند، موضوع برای تشخیص مصلحت به مجمع می رود. اما تا بخواهیم آن را در جلسه مجمع بررسی کنیم مجلس دهم تمام شد و مجلس یازدهم رسید.
مجلس یازدهمی ها گفتند FATF مصوبه مجلس قبلی بوده و ما قبول نداریم!
معمولا در مجمع تشخیص، نمایندگان مجلس و دولت از ایده خودشان دفاع می کنند. از نمایندگان مجلس دعوت شد که دفاع کنند. مجلسی ها گفتند این برای مجلس دهم بوده و ما قبول نداریم. یعنی اصلا این کار، کار ما نیست و برای مجلس قبلی است. در صورتی که در حاکمیت نهادها، افراد عوض می شوند اما مسئولیتهایشان که عوض نمی شود! یعنی اگر یک نماینده ای از طرف مجلس می آید، باید از عملکرد مجلس دفاع کند. این اتفاق زمانی که رخ داد، در مجمع هم زمینه مناسب نبود که به اف ای تی اف رای داده شود.
دولت آقای روحانی هم دفاع می کرد که ضرورت دارد اما در هر صورت مجمع ۵ تا ۶ ماه معطل شد. در آیین نامه داخلی مجمع اگر بین مجلس و شورای نگهبان، مجمع در یک مدت معین اظهارنظر نکند؛ می گویند که نظر شورای نگهبان حاکم می شود. چون اگر بخواهیم رای بدهیم باید به نظر مصلحتی مجلس رای دهیم. اگر رای ندهیم یعنی نظر شورای نگهبان ارجح است. بنابراین این موضوع معطل و منتفی شد.
در بسیاری از مصاحبه هایم گفتم که یک سری اصلاح طلب بدخیم هستند و یک سری خوش خیم. اصلاح طلبان خوش خیم بیایند و با هم رقابت کنیم. من صفر و صدی نمی گویم. معتقدم که تعداد زیادی از اصلاح طلبانی که ثبت نام کردند، سفید هستند و سابقه ندارند و جرمشان این است که طایفه ای به نام اصولگراها مثل من را قبول ندارند. این اصلا گناه نیست و حتما باید توسط شورای نگهبان تایید شوند.
پاسخ رهبری به نامه حسن روحانی درباره FATF
آقای روحانی، رئیس جمهور وقت هم اواخر دولتشان نامه ای خدمت مقام معظم رهبری نوشتند که از وقت مجمع برای رسیدگی به این موضوع گذشته و ما به اف ای تی اف نیاز داریم، شما اذن دهید که مجدد رسیدگی کنند. حضرت آقا مضمون پاسخشان این بود که اشکال ندارد مجمع مجددا رسیدگی کند اما اینکه تصویب کند یا نه بستگی به کارشناسی خود مجمع است (اینها مضمون نامه رهبری بود که مطرح کردم عین واژه های نامه خاطرم نیست) اما مضمون این بود که از نظر اینکه اجازه داشته باشند مجددا رسیدگی کنند مجازند اما اینکه تایید کردن یا نکردن را باید خودتان بررسی کنید.
رئیسی می تواند نظر اعضای مجمع درباره FATF را عوض کند
بنابراین بررسی دوباره در مجمع مطرح شد و اعضا شروع به بررسی کردند تا اینکه دولت فعلی روی کار آمد. دولت فعلی هم بر نظر مجلس فعلی بوده که مخالف کرده بود. من دو ماه قبل مصاحبه ای کردم که اگر دولت در عمل احساس می کند به FATF نیاز قطعی دارد، اگر این موضع خود را به مجمع اعلام کند می تواند روی نظرات مجمع تاثیر بگذارد.
یعنی الان اگر رای گیری کنند مجمع به اف ای تی اف رای نمی دهد اما اگر دولت با نظر موافق به مجمع برود و اظهارنظر کند، ممکن است نظر تعدادی از اعضای مجمع عوض شود.
بعضی نمایندگان می‌گفتند اگر FATF تصویب شود یعنی باید حاج قاسم را کت بسته تحویل صهیونیست‌ها دهیم!
در آن موقع حرف های تندی زده بودند. تعدادی از نماینده ها گفته بودند که اگر FATF تصویب شود یعنی باید حاج قاسم را کت بسته تحویل صهیونیست ها دهیم. البته نه مستدل بود نه منطقی. اصلا اف ای تی اف برخی جاهایش ربطی به تحریم ندارد و یک سری روابط بین بانکی است.
من هنوز شخصا معتقدم که اف ای تی اف اگر تصویب شود یک سری از مشکلات را حل می کند؛ همین کسانی که رئیس اف ای تی اف هستند هم دارند بزرگترین پولشویی ها را در دنیا انجام می دهند ولی قانون را دور می زنند و برایشان مشکلی ندارد.
دولت رئیسی وارد میدان شود و مساله FATF را حل کند
*دولت نظر مشخصی در این باره اعلام نکرده است؟
دولت نه، یعنی باید مجمع جلسه بگذارد و رسما بیایند و اعلام کنند. البته دولت صحبت متفرق که می کند و می گوید ما یک سری کارهایی کردیم. در مرکز اف ای تی اف، ایران جزو کشورهای پرریسک شده بود و در جلسه بعدی قرار بود ایران را وارد لیست سیاه کنند. دولت خیلی تلاش کرد و اسمش در لیست سیاه نرفت اما هنوز در لیست کشورهای پرریسک هستیم که باید دولت به میدان آمده و مسئله را حل کند.
می گفتند برویم ۱۳ میلیون نفری که به مهندس موسوی رأی داده اند را کشف کنیم اما من قبول نداشتم
*آقای باهنر! شما چندی پیش، شرطی را برای حضور اصلاح طلبان در انتخابات گذاشتید، این موضوع را در سال ۹۰ و بعد از حوادث سال ۸۸ هم به نوعی دیگر برای اصلاح طلبان مطرح کرده بود، که آنهایی می توانند به انتخابات مجلس ورود کنند که این شرایط را داشته باشند. این اظهارات بازتاب هایی هم به ویژه از طرف اصلاح طلبان داشت. شما هنوز هم معتقد بر این شروط هستید؟ با توجه به اینکه بعدا تاکید کردید که اقلیت اصلاح طلب قوی باید در مجلس بعدی حضور داشته باشد.
من در زندگی سیاسی ام این تحلیل ها یعنی تحلیل صفر و صدی و سیاه و سفید را قبول نداشته و ندارم. اینکه بگوییم یک آدم بد است یا خوب. نه بین بد و خوب بین صفر و صد ۱۰۰ عدد است. چون در مورد اصلاح طلبان اسم بردید؛ من بارها گفته ام، حتی همان سال ۸۸ بعضی از دوستان تندرو ما را به ساکت فتنه متهم می کردند اما همان سال ۸۸، سیزده میلیون نفر به آقای مهندس میرحسین موسوی رای دادند. حدود ۲۴ میلیون هم آقای احمدی نژاد رای آورد. یک عده معتقد بودند که باید برویم این ۱۳ میلیون را کشف کنیم ببینیم چه کسانی هستند اما من قبول نداشتم و ندارم.
این افراد زمانی به مهندس موسوی رای دادند که کاندیدای رسمی نظام جمهوری اسلامی بود و شورای نگهبان تایید کرد و وارد انتخابات شد و هر کس هم به ستاد او رفته، موسیقی زده، خرج کرده، کمک کرده و رای داده حق طبیعی اش بوده است.
بعد از انتخابات وقتی مهندس موسوی آن فتنه را شروع می کند، آن موقع باید ببینیم چه کسانی از مهندس موسوی حمایت می کنند. ۹ دی سال ۸۹ من خیلی ها را دیدم که به مهندس موسوی رای داده بودند ولی در راهپیمایی ۹ دی شرکت و آنها را محکوم کردند. بحث مان این است که یک شخص فتنه گر است و یکی برانداز است و دیگری قانون اساسی را قبول ندارد.
یک سری ایران یکپارچه را قبول ندارند
یک سری ایران یکپارچه را قبول ندارند؛ پس اینها صلاحیت ورود به مراکز حکومتی را ندارند. اما در اصلاح طلبان خودم کامل شناسایی کردم، یک عده می گویند می خواهیم در انتخابات شرکت کنیم ما اگر می خواهیم وارد قدرت شویم باید پای صندوق های رای بیاییم. یک عده هم دنبال تحریم هستند و می گویند تحریم می کنیم، رای نمی دهیم و شرکت نمی کنیم. من می گویم باید میان این دو گروه تفاوت قائل شد. آن کس که می خواهد تحریم کند، برانداز باشد و فتنه گر باشد بحث دیگری است.
به میرحسین موسوی گفتم رقیب احزاب شوید نه رقیب نظام
همان زمان سال ۸۸ ما هفته بعد انتخابات پیش مهندس موسوی رفتیم، چند نفر بودیم آقای عسگر اولادی هم بود. به او گفتیم در انتخابات شرکت کردی و ۱۳ میلیون رای خوب آوردی. من به او گفتم شما رقیب احزاب شوید، و اگر بتوانید درست مدیریت کنید دوره آینده حتما رئیس جمهور می شوید، اما اگر بخواهید رقیب نظام شوی آن موقع مسائل دیگری پیدا می شود.
عده ای هستند که پیروزی خودشان را در حضور کمرنگ مردم می بینند و می گویند مشارکت خوب است، اما مشارکت را در حدی قبول دارند که خودشان انتخاب شوند و این جفاست. مخصوصا آنهایی که مثلا ادعا دارند خیلی حزب اللهی یا ولایی هستند باید به مطالبه رسمی و قانونی و دارای منطق مقام معظم رهبری که خواهان مشارکت بالا هستند واکنش نشان دهند.
رقیب احزاب شدن با رقیب نظام شدن فرق دارد. هیچ حکومتی قبول نمی کند کسی رقیب نظام شود. قاطعانه و مستدل می گویم همین الان لیبرال ترین و دموکراتیک ترین کشورهای دنیا رقیب حکومت را برنمی تابند. فردا در آمریکا مثلا در انتخابات ریاست جمهوری از حزب دموکرات، از حزب جمهوری خواه هم می آیند. فرض کنید یک نفر هم ثبت نام کند بگوید من مرامم کمونیستی است ، شما فکر می کنید برایش فرش قرمز پهن می کنند؟ ممکن است صلاحیت پیدا کند اما برایش پرونده مالیاتی تشکیل می دهند و هفت جد و آبادش را به باد می دهند.
شورای نگهبان اجازه دهد اصلاح طلبان و اعتدالیون وارد انتخابات شوند
هیچ کشوری شوخی ندارد. اصلاح طلب هایی مانند تیپ کارگزاران که می گویند در انتخابات شرکت می کنیم و رای هم می آوریم یا مثلا حزب اعتدال و توسعه که حتی تعدادی از آنها ثبت نام کردند. من واقعا معتقدم که شورای نگهبان باید به اینها اجازه دهد. اگر کسی پرونده قضایی دارد یا محکومیت اخلاقی یا مالی یا جاسوسی دارد که هیچ نظامی آنها را تحمل نمی کند ما هم نباید قبول کنیم. اما آنهایی که اسمشان اصلاح طلب است و نظام را قبول دارند اما ممکن است مثلا باهنر را قبول نداشته باشد و رقیب باهنر شود خب باشند و بیایند.
نظام برای شما شرط می گذارد آقای حجاریان
*درباره حضور مشروط شان نظرتان چیست؟
در بحثی که مطرح شده بود، آنجا خبرنگار گفت آقای حجاریان گفتند که ما به این ۴ شرط یا ۶ شرط حاضریم در انتخابات شرکت کنیم. به شرطی که همه مان تایید شدیم و … در آخر هم گفته بود اگر آقای رئیسی هم استعفا دهد خیلی خوب می شود. خبرنگار از من سوال کرد که شما نظرتان درباره این شرایط آقای حجاریان چیست. گفتم آقای حجاریان تشریف بیاورند در انتخابات شرکت کنند اما به ایشان سلام برسانید و بگویید که نظام برای شما شرط می گذارد شما حق ندارید برای نظام و قانون اساسی شرط بگذارید.
گفتند باهنر تهدید کرد!
قانون اساسی برای ما شرط می گذارد که ما با چه ترتیبی و چه شرایطی می توانیم در انتخابات شرکت کنیم. این بحث را گفتیم عده ای ناراحت شدند و گفتند باهنر تهدید کرد. اما اینطور نیست من در بسیاری از مصاحبه هایم گفتم که یک سری اصلاح طلب بدخیم هستند و یک سری خوش خیم. اصلاح طلبان خوش خیم بیایند و با هم رقابت کنیم.
چهره های سفید اصلاح طلب وارد انتخابات شوند
*همین افراد به اصطلاح خوش‌خیم می توانند از شورای نگهبان تایید صلاحیت بگیرند؟
عرض کردم چهره هایی که می آیند باید سفید باشند نه کسی ثبت نام می کند که زندان بوده و محکومیت قضایی داشت. حالا محکومیت های قضایی هم متفاوت است طرف محکوم می شود که چند سال از حقوق اجتماعی محروم است این حکم صادر می شود بله نمی تواند اصلا صراحت قانون است که اینها نمی توانند باشند.
*مجلس دهم هم بر اساس چهره های سفید اصلاح طلبان شکل گرفت، افرادی که سابقه خیلی سیاسی و تخصصی نداشتند و نتیجه اش همان مجلسی شد که الان شما در برخی مسائل منتقدش هستید منظورم این است که اصلاح طلبانی که چهره سفید باشند لزوما چهره‌های شاخص نیستند!
این قانون روشن مجلس است؛ یعنی قانون مصوبی است که نه شورای نگهبان می تواند از آن صرف نظر کند و نه کس دیگر. باید مشخصا ۴ یا ۵ مشخصه را داشته باشند. البته ما مشکلات اساسی دیگری هم داریم که آنها را الان نمی خواهم بگویم.
مجلس جای ۲۹۰ سردار خوب است اما…
اصولا کشورهایی که حکومتشان مبتنی بر رای مردم است و ما می گوییم مردم سالاری یکی می گوید دموکراسی یا هر چیز دیگر؛ حکومت هایی که مبتنی بر رای مردم می خواهند حاکم باشند لازمه ابزار این حکومت ها ۳ یا ۴ تا حزب قدر و قدرتمند است. ما متاسفانه ۲۰۰ حزب در کشور داریم ولی هیچکدام از اینها یک حزب فراگیر قدرتمند و قوی نیست. کادر سازی و نیروسازی در احزاب رخ می دهد. در نیروهای مسلح اگر یک کسی بخواهد سردار شود باید اول ستوان شو، بعد سروان، بعد سرگرد و سرهنگ شود و اگر خوش درخشید سردار می شود.
معتقدم مجلس ما جای ۲۹۰ سردار خوب است اما متاسفانه چون حزب نداریم هرچند دوستانی که به مجلس می روند آدم های خوبی هستند چه اصلاح طلب و چه اصولگرا ، ولی بیشتر ستوان و سرگروهبان هستند. اینها آدم هایی نیستند که در حزب شکل گرفته باشند. یک مشکل دیگر همان دادگاه و قانون اساسی که در خیلی از کشورها این کارها را حزب قبلا انجام می دهد یعنی اشخاصی را معرفی می کند که دادگاه و قانون اساسی استدلالی علیه شان نداشته باشد.
تعدادی از نماینده ها گفته بودند که اگر FATF تصویب شود یعنی باید حاج قاسم را کت بسته تحویل صهیونیست ها دهیم. البته نه مستدل بود نه منطقی. هنوز شخصا معتقدم که اف ای تی اف اگر تصویب شود یک سری از مشکلات را حل می کند. بنابراین اگر دولت در عمل احساس می کند به FATF نیاز قطعی دارد، اگر این موضع خود را به مجمع اعلام کند می تواند روی نظرات مجمع تاثیر بگذارد.
اگر بگوید این اشخاص در فتنه بودند، جنگ هم کردند، آتش هم زدند، زندان هم رفتند اکنون می خواهند نماینده مجلس شوند، هیچ حکومتی اجازه نمی دهد.
تعداد زیادی از کاندیداهای اصلاح طلب سفید هستند و حتما باید تایید صلاحیت شوند
*یعنی شما از رویکرد شورای نگهبان دفاع می کنید؟
بنده عرض کردم من صفر و صدی نمی گویم. معتقدم که تعداد زیادی از اصلاح طلبانی که ثبت نام کردند، سفید هستند و سابقه ندارند و جرمشان این است که طایفه ای به نام اصولگراها مثل من را قبول ندارند. این اصلا گناه نیست و حتما باید توسط شورای نگهبان تایید شوند.
رایزنی با شورای نگهبان درباره اصلاح طلبان
*شما رایزنی‌ای برای تایید این افراد با شورای نگهبان یا نهادهای دیگر حاکمیتی داشتید؟
بله رایزنی می کنیم و من بارها و بارها مصاحبه کردم. در دوران ثبت نام موقت با تعداد زیادی از اصلاح طلبان هم تلفنی تماس گرفتم و گفتم که بیایند ثبت نام کنند. من با برخی مثل آقایان نوبخت، واعظی، مرعشی و جهانگیری تماس گرفتم.
آقای جهانگیری گفتند که حوصله مجلس رفتن ندارد. یک تعدادی هم ثبت نام کردند مثل آقای نوبخت و جمشید انصاری و دارند لیست جمع می کنند و من کاملا موافقم هرچند در حزبشان نمی روم یا حتما در لیست آنها قرار نمی گیرم اما حق قانونی شان است و این کمک به ماست که بیایند به میدان و رقابت را سنگین کنند.
ظریف و لاریجانی می توانند پدرخوانده لیست ها شوند
در جریان اصلاح طلب و اعتدالیون افرادی مانند آقایان ظریف و لاریجانی می توانند پدرخوانده بعضی لیست‌ها شوند اما بعید می دانم فردی مثل آقای ظریف این کار را انجام دهد، چون به هرحال محافظه کاری خاصی هم دارد. اما آقای لاریجانی نمایندگان ادوار مجلس را ساماندهی می‌کند.
برخی فکر می کنند خالص خالص فقط خودشان هستند
*آقای باهنر! شما از جمله لیدرهای تاثیرگذار جریان اصولگرا هستید و نفوذتان مشخص است. اگر بخواهید یک الگویی برای مسیر سیاست ورزی خود خصوصا بعد از خروجتان از مجلس و از جایگاه دبیرکلی جبهه پیروان معرفی کنید چه کسی است، مثلا آقای ناطق نوری یا عسگراولادی برای شما یک الگوی سیاست ورزی در جایگاهی که الان قرار دارید، هستند؟
یک عده از عزیزان که تند و رادیکال هستند رقبای خود را به رسمیت نمی شناسند. آقای ناطق نوری در سال ۷۶ رقیب آقای خاتمی در انتخابات بودند. بنده هم رئیس کل ستاد انتخابات آقای ناطق بودم. آقای خاتمی که برنده شد، صبح شنبه ساعت ۸ آقای ناطق پیام تبریک خود را به آقای خاتمی فرستاد.
بله همه ما از رای نیاوردن ایشان جا خورده بودیم معلوم است که حزب شکست بخورد جا می‌خوریم اما معنایش این نبود که حزب مقابل را به رسمیت نشناسد. دو سه روز بعد خودم به عنوان رئیس ستاد آقای ناطق رسما وقت گرفتم و نزد آقای خاتمی رفتم و تبریک گفتم.
متاسفانه یواش یواش یک سری آدم های تند رقبای خودشان را به رسمیت نمی شناختند. رقبای اصلاح طلب که هیچ اگر مثلا باهنر هم با آنها رقیب شود می گویند او هم از خط خارج شده است. یعنی سعی می کنند رقبای خود را با انگ هایی بیرون میکنند (اول می گویند اختلاف سیاسی با طرف داریم بعد یواش یواش می گویند اختلاف فرهنگی است بعد عقیدتی بعد می گویند مرگ بر ضد ولایت فقیه تموم شد) و فکر می کنند خالص خالص فقط خودشان هستند.
۹۰ درصد تصمیمات مجلس غیرسیاسی و غیر جناحی است
این یکی از اشکالات جدی نظام سیاسی ماست که یک عده فکر می کنند اگر مثل من فکر کرد قبولش دارم باقی ضد ایران و ولایت فقیه هستند و مشکل دارند.
این روحیه را که باید جناح های مختلف را به رسمیت شناخت و برای مصالح کشور هم رقیب بود و هم کار کرد، از خیلی وقت پیش در مجلس زمانیکه اکثریت تام داشتیم و بنده هم مشهور به لابی‌من بودم داشتم. اما با این ۲۸ سالی که من تجربه دارم، معتقدم ۹۰ درصد تصمیمات مجلس غیرسیاسی و غیر جناحی است مثل همین بودجه و برنامه هفتم که جناحی نیست.
من دیکتاتوری اکثریت را اصلا هیچ زمانی قبول نداشتم
متاسفانه یک سری از آدم های تند فکر می کنند همه چیز را باید جناحی و سیاسی کنند. حتی در همین هدف مندی یارانه ها که در مجلس نهم در دوره آقای احمدی نژاد بحث بود. یک کمیسیون ویژه در مجلس تشکیل دادیم و اکثریت تامه هم ما بودیم. این کمیسیون ویژه را مجلس برای ماموریت انتخاب می کند. بنده در همانجا دو پایم را در یک کفش کردم و گفتم در کمیسیون باید هم اصولگراها باشند و هم اصلاح طلبان باشند. چون کاری ملی است و باید دوتایی دست به دست هم بدهیم تا مشکل را حل کنیم. اگر می خواستیم تمام اعضای کمیسیون ویژه را از اصولگرایان انتخاب کنیم می توانستیم ولی من این نوع دیکتاتوری اکثریت را اصلا در هیچ زمانی قبول نداشتم حتی در برنامه های توسعه .
من در ۳ یا ۴ برنامه توسعه رئیس بودم ولی اصرار می کردم مثلا آقای مجید انصاری در یکی از همین برنامه ها نائب رئیس من باشد آن هم به اصرار خودم. و الا در همان موقع هم برخی از دوستان تند بودند که می گفتند اینها اصلاح طلب هستند و نباید باشند. من می خواهم بگویم که این روحیه ای که رقیب را به رسمیت نشناسیم برای مشارکت مضر است. این را باید به تدریج حل کرد. من هم مصاحبه می کنم هم می گویم هم خواهش می کنم هم دعوا می کنم تا ببینیم چه می شود.
ممکن است من هم رد صلاحیت شوم
*جریان خالص سازی که اشاره کردید خیلی از همین چهره های قدیمی و سابقون نظام را عقب رانده و کنار گذاشته و حتی رد صلاحیت شده اند. فکر نمی کنید یک روزی شامل حال خودتان شود؟
عرض کردم آنها ممکن است همین فردا اعلام کنند که باهنر از دیدشان صلاحیت ندارد. این به همان دلیل است که رقیب خود را به رسمیت نمی شناسند.
عده ای دیر آمده اند و زود می خواهند بروند
*چه کسانی پشت این جریان هستند؟ بانفوذ هستند؟
یک ضرب المثلی هست که می گوید دیرآمدند و زود می خواهند بروند. شما یک سنگی را در کوه منفجر می کنید. این سنگ تیزی های زیادی دارد. این تیزی ها در روزهای اول هست اما موقعی که چندسال کف رودخانه ماندند بهم ساییده شده و نرم می شوند.
شما سنگ های رودخانه را که نگاه کنید با سنگ شکسته ای که در مصالح ساختمانی می بینید کاملا متفاوت است. یک سری دوستانمان مثلا جبهه پایداری که۷یا ۸ سال قبل تاسیس شد ابتدا خیلی تند و تیز بودند. ما هم مقداری با آنها کار کردیم. یک جاهایی نرم شدند و مواضعمان با همدیگر نزدیک شده است. یک جاهایی هنوز نتوانستیم همدیگر را قانع کنیم.
آنها همان مواضع تند و رادیکالی را دارند. اینها باید در تعاملات حل شوند؛ وقتی می گویم بعضی ها نمی توانند رقیبشان را تحمل کنند به خودمان نباید این نقد وارد شود. آنها تو را قبول ندارند تو هم بگو آنها را قبول ندارم. این درست نیست من حتی به زور به جلسات آنهایی می روم که می گویند شما را قبول نداریم، حتی یکطرفه.
باید اهل تعامل باشیم و راه حل اساسی آن است که ۳ یا ۴ تا حزب قدر در کشور داشته باشیم. اشکالی هم ندارد که یک حزب اصولگرا باشد، حزبی اصلاح طلب. اما یک شرط اساسی دارد که این احزاب رقیب نظام نباید باشند باید رقیب احزاب باشند. در این صورت می شود کار کرد و ارتقا یافت.
ردصلاحیتم بعید نیست اما تسلیمم
* فکر می کنید تحرکات و اظهارات این روزهای برخی طیف ها مثل جبهه پایداری برای گرفتن سهم بیشتر در لیست اصولگرایان است؟
بله. می‌گویند بچه‌ای قهر کرده بود می‌گفت من شام نمی‌خواهم، ولی سرش را از زیر پتو بیرون می آورد و می‌گوید من که نمی‌خورم اما آن را برای هرکسی کشیدید، کم است. البته بعضی‌ها هم این بچه را خیلی لوس کردند.
پس شما رد صلاحیت خودتان را بعید نمی دانید؟
نه، من البته تسلیمم و یک شوخی هم کردم، با خود آقایان شورای نگهبان هم شوخی کردم و گفتم من قرار نیست کاندیدا شوم که بخواهید من را رد صلاحیت یا تایید صلاحیت کنید. قرار من این است ولی ممکن است فشارهایی باشد و انگ هایی بچسبانند. البته با این پیش ثبت نام هایی که انجام شده الان شورای نگهبان به اندازه کافی وقت داشته است.
ما دوره گذشته گفتیم ظرف بیست روز ۱۵ هزار نفر را باید بررسی می کردند. اما الان دو سه ماه وقت داشتند. بنابراین خیلی ها رسیدگی کردند و من امیدوارم و احساس هم می کنم که انشالله شورای نگهبان یک وسعت نظر بهتری را انشالله داشته باشد.
در جریان اصلاح طلب و اعتدالیون افرادی مانند آقایان ظریف و لاریجانی می توانند پدرخوانده بعضی لیست‌ها شوند اما بعید می دانم فردی مثل آقای ظریف این کار را انجام دهد، چون به هرحال محافظه کاری خاصی هم دارد. اما آقای لاریجانی نمایندگان ادوار مجلس را ساماندهی می‌کند.
جایی نیستم که خالص سازان حذفم کنند، نه مقامی دارم نه پُستی
*برخی پیش بینی کرده بودند که شما را در لیست خالص سازی قرار می گیرید.
یعنی چی؟ جذب می کنند یا حذف می کنند؟
*نه حذف می کنند.
من جایی نیستم که حذفم کنند نه پستی دارم نه مقامی دارم. اما فعال سیاسی هستم دوستان هم محبت دارند. از نظر کاندیداتوری هم خیلی ها را تشویق می کردم که ثبت نام کنند بعضی ها می گفتند خودت چرا ثبت نام نمی کنی؟ من برای اینکه آنها را قانع کنم ثبت نام کردم.
بیشتر بخوانید:
