رئیس دفتر رئیس جمهور در دولت دوازدهم و دیپلمات پیشین وزارت خارجه می‌گوید: «نمی‌توان دنیا را تقسیم کرد و گفت با این دنیا قهر هستیم. در غرب خوب و بد دارد، در شرق هم خوب و بد دارد، در آسیا هم خوب و بد دارد. این‌ها را نمی‌توان با یک نسخه جلو برد. در سیاست خارجی باید تجدیدنظر کنیم. باید در سیاست‌های اقتصادی و تعامل با مردم باید تجدیدنظر کرد. مردم اگر بدانند مسئولین کشور به دنبال اصلاح و شنیدن صدای مردم هستند قطعاً همکاری می‌کنند».
شاهد بودیم بعد از هفت سال ایران و عربستان دوباره ارتباط خود را از سرگرفتند. مهم‌ترین دلیلی که دولت حسن روحانی نتوانست این سرگیری را انجام بدهد چه بود؟
پایه‌گذار روابط ایران و عربستان سعودی در دوره اخیر، مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود. ایشان تلاش بسیار زیادی برای گسترش روابط این دو کشور انجام دادند و دکتر روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی سفر موفقی به عربستان داشتند که یکی از اسنادی که در توافق به آن تاکید شده در آن سفر امضا شده است.
ایشان در دوران ۸ ساله ریاست جمهوری نیز همواره برداشتن روابط خوب با همسایگان و کشور‌های اسلامی از جمله عربستان سعودی تاکید داشتند. متاسفانه آنچه هفت سال پیش در حمله به سفارت عربستان اتفاق افتاد از دست دولت خارج بود. گفتند گروه خودسر بودند. دولت همواره از همان ابتدا اعتقاد داشت که روابط ایران و عربستان به عنوان دو کشور بزرگ منطقه سریعتر برقرار شود، چون ثبات در روابط و همکاری این دو کشور می‌تواند هم برای منطقه مفید باشد و هم مانع حضور و نفوذ بیگانگان در منطقه شود. توافق پکن استمرار مذاکراتی بود که در سال ۹۹ در دولت تدبیر و امید در دو مسیر شروع شد. در بغداد با تلاش نخست وزیر عراق و دیگری در مسقط با همکاری دولت عمان انجام می‌شد و خوشبختانه به نتیجه رسید و از ان استقبال کردیم.
یعنی از سال ۹۹ مذاکره بین ایران و عربستان صورت گرفت، ولی نوروز ۱۴۰۱ نتیجه داد؟
بله. دلیل طولانی شدن مذاکرات مسائل پیچیده منطقه به ویژه بحران یمن و قطع روابط دو جانبه برای ۷ سال بود. چند دوره مذاکره با میانجی‌گری نخست‌وزیر عراق در بغداد و مذاکراتی نیز در مسقط صورت گرفت. این مذاکرات روند خود را طی می‌کرد. در اوایل سال ۱۴۰۰ بدلیل انتخابات ریاست جمهوری تا تعیین دولت جدید مذاکرات متوقف شد.
آیا همان زمان آقای شمخانی در مذاکرات حضور داشتند؟
خیر. آقای ایروانی معاون آقای شمخانی ریس هیت مذاکره کننده بودند که هم اکنون سفیر ایران در سازمان ملل متحد هستند.
با توجه به اینکه دو کشور قطع رابطه کردند نباید وزارت امور خارجه برای مذاکرات ورود کند؟ دلیل اصلی که شورای امنیت ملی در این مذاکرات حضور داشتند چی بود؟
این موضوع بستگی به سیاست رئیس‌جمهور، سیاست نظام یا اقتدار وزارت خارجه دارد. همه این‌ها با هم تاثیرگذار است. قاعدتاً موضوعات سیاست خارجی بعهده وزارت امور خارجه است و برای موارد ترکیبی و پیچیده مانند مسائل امنیتی ممکن است تصمیم دیگری گرفته شود. البته مهم این است که طرف مقابل هم برای مذاکره چه مقامی را معرفی کند. در این مورد، چون عربستان دبیر شورای عالی امنیت ملی را معرفی کرده بود لذا انتخاب دبیر از طرف ایران هم کار درستی بوده است.
به جنگ یمن برای ارتباط مجدد با عربستان اشاره داشتید. قدری در این باره صحبت کنید. در ضمن از موانع احتمالی داخلی حل و فصل پرونده ایران و عربستان هم بگویید.
عربستان جنگ یمن را برای پیروزی چند ماهه شروع کرد، اما با طولانی شدن جنگ، شرایط برای دو طرف درگیر در جنگ تغییر کرده است. عربستان به این نتیجه رسیده که جنگ یمن پیروز نظامی ندارد و یمنی‌ها هم با مقاومت به بخشی از خواسته هایشان میرسند. در ایران هم مخالفین روابط عربستان در دولت آقای روحانی تغییر موضع داده اند. البته نمیخواهم در این شرایط راجع به مخالفین داخلی روابط صحبت کنم.
با توجه به اینکه فصل جدیدی بین ایران و عربستان باز شده است، به نظر شما ایران باید چه استراتژی را در این میان پیاده کند؟
بر اساس منافع ملی و امنیت ملی خود باید از روابط در فصل جدید مراقبت شود و با افرادی که خودسر عمل می‌کنند برخورد شود. اگر مراقبت شود روابط ایران و عربستان در آینده می‌تواند به سمت پیشرفت حرکت کند.
سنگ‌اندازی‌ها کشور‌های دیگر از جمله رژیم صهیونیستی را چطور می‌بینید؟
در داخل باید مراقبت کنیم و روابطی که در شرایط جدید پایه‌ریزی شده روابط مستحکمی باشد. صهیونیست‌ها و حتی تندرو‌ها در امریکا مخالف روابط خوب ایران و عربستان هستند، ولی اگر دو طرف مراقبت کنیم آن‌ها نمی‌توانند تاثیرگذار باشند. ایران و عربستان سعودی اگر بخواهند توسعه و امنیت داشته باشند باید در منطقه ثبات باشد. ثبات از درگیری و اختلاف به وجود نمی‌آید؛ عربستان بدنبال توسعه اقتصادی است. ایران هم به دنبال رفع تحریم و حل مشکلات اقتصادی و در نهایت توسعه کشور است. اگر دو طرف تصمیم به داشتن روابط مستحکم بگیرند قطعا صهیونیست‌ها و مخالفین روابط نمی‌توانند سنگ اندازی کنند. آن‌ها معمولا در زمان اختلاف بیشتر اهداف خود را محقق می‌کنند.
کمی از بحث عربستان فاصله بگیریم. آقای دکتر! در هر دولتی شاهد استیضاح وزراء هستیم و اینکه کارنامه مسئولی را بررسی می‌کنیم و سوال می‌پرسیم. اولین موضوعی که مطرح می‌کنند این است که عوامل نفوذی یا دشمن اجازه نمی‌دهند ما کاری انجام دهیم و شاید تنها کلمه و جمله ایی که در تمام دولت‌ها یدک کشیده می‌شود همین نفوذی و دشمن است. این نفوذی یا کار دشمنی که مطرح می‌کنند نشأت گرفته از چیست؟ آیا از ناتوانی ماست که توپ را در زمین دیگران می‌اندازیم یا دلیل دیگری دارد؟
سرویس‌های امنیتی در کشور‌های مختلف فعال هستند و هر چه تکنولوژی پیشرفت می‌کند کار پیچیده‌تر می‌شود. نمونه آن آقای علیرضا اکبری که اخیراً اعدام شدند. ایشان به ظاهر دلسوزانه در مصاحبه‌ها و جلسات مواضع تند و رادیکال می‌گرفتند. نمونه آن مخالفتی بود که همواره با برجام می‌کردند. البته با هوشیاری دستگاه امنیتی پرونده جاسوسی آقای اکبری در دولت آقای روحانی رسیدگی و ایشان دستگیر شد. نمی‌توان گفت در ایران یا کشور‌های دیگر نفوذی نیست. سرویس‌های اطلاعاتی برای اینکه بتوانند اهداف خود را پیاده کنند. به روش‌ها و ابزار‌های مختلفی متوسل می‌شوند. سرویس اطلاعاتی ایران هم با هوشیاری به دنبال شناسایی افراد نفوذی هستند.
فایل صوتی ظریف پخش شد مربوط به همین شیطنت‌های نفوذی بود؟ یا تخریب دولت؟
اطلاع دقیقی از پشت پرده این پرونده ندارم، ولی به نظر میرسد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری پخش نوار صوتی آقای دکتر ظریف با هدف تخریب ایشان و دولت آقای روحانی توسط گروه رقیب بوده است.
آیا دولت دوازدهم و یازدهم آن وعده‌هایی که به مردم داد را محقق کرده است؟
در انتخابات سال ۹۲ تعداد قول‌هایی که آقای روحانی می‌دادند یا حتی خود ما برای اینکه به مجلس برنامه بدهیم این میزان گسترده نبود. عمده وعده‌های آقای روحانی برداشتن تحریم‌ها، فضای مجازی، موضوع سلامت، توسعه پروژه‌های زیربنایی در بخش‌های حمل و نقل و انرژی، موضوع حقوق شهروندی، بحث محیط زیست، احیاء دریاچه ارومیه، توسعه شرکت‌های دانش بنیان و توجه به اقوام و زنان بود. پس از تشکیل دولت وعده‌ها به وزارتخانه‌های مربوطه ابلاغ شد. در ۴ سالی که من در ریاست جمهوری بودم، ایشان مرتب وعده‌های خود را پیگیری می‌کردند. دولت آقای روحانی را به دو بخش می‌توان تقسیم کنیم، سال ۹۲ تا اوایل ۹۷ و از ۹۷ تا ۱۴۰۰ بود.
در سال ۹۲ زمانی که آقای روحانی دولت را تحویل گرفتند بحث تورم بالا و رشد منفی داشتیم. مذاکرات هسته‌ای و بحث رفع تحریم‌ها شروع شد و به دلیل امید به آینده که در مردم به وجود آمده بود هم قیمت ارز پایین آمد. تورم از ۴۰ درصد در آن زمان کاهش یافت و تک رقمی شد. این دوره‌ای بود که پس از امضاء برجام و فروش نفت از ۷۰۰-۶۰۰ هزار بشکه به حدود ۲ میلیون و هشتصد هزار بشکه در روز رسید، متأسفانه دولت آقای روحانی با مخالفت‌هایی در بخش‌های مختلف مواجه بود که اگر یکی از این کار‌هایی که الان می‌شود آن زمان می‌شد برخی از رسانه‌های خاص چه‌ها که نمی‌کردند؟!
در بخش فضای مجازی، بخش سلامت، محیط زیست، شرکت‌های دانش بنیان، حقوق شهروندی و مسائل دیگر در دور اول چه اتفاقاتی بزرگی افتاد. توجه به شفافیت و حقوق شهروندی افزایش یافت، به طوریکه به رسانه‌ها اجازه می‌داد در روزنامه‌ها، سایت‌ها نظرات انتقادی خود را منعکس کنند. با همه محدودیت‌ها تلاش کردیم صادقانه به وعده‌های داده شده عمل کنیم. در سال ۹۷ با فشار‌های ترامپ و تحریم‌های ظالمانه آمریکا همه تلاش دولت این بود که تحریم‌ها خنثی شود و اقتصاد با فشار حداکثری آمریکا بتواند مقاومت کند و گرانی‌ها مهار شود. وقتی کرونا آمد با همه تحریم‌ها و فشار‌ها عده‌ای پیشنهاد نمودند که پروژه‌های عمرانی متوقف شود، ولی آقای روحانی می‌گفتند ما به مردم قول توسعه دادیم و نباید متوقف شویم. ما به دلیل کرونا نمی‌توانستیم سفر برویم، ولی هر پنجشنبه از راه دور به صورت ویدئو کنفرانسی پروژه‌های مختلف بالای ده هزار میلیارد تومانی را در سراسر کشور افتتاح می‌کردیم.
موضوعی که آقای میرکاظمی درباره خزانه خالی گفتند، چیست؟
آقای روحانی در این ۵-۴ ماه آخر با سازمان برنامه و بودجه صحبت کرده بود که یک بودجه‌ای را تخصیص بدهید برای پروژه‌هایی که بالای ۹۰ درصد پیشرفت دارد و می‌تواند ظرف دو سه ماه به اتمام برسد. تجربه ثابت کرده وقتی از پروژه‌ای چند درصد باقی مانده وزیر یا معاون وزیر عوض می‌شود، مدت زیادی معطل می‌شود. با تخصیص بودجه از طرف سازمان برنامه و بودجه حسابی در خزانه داری کل برای این پروژه‌ها باز شد. موارد پس از بررسی سازمان برنامه و بودجه و دستگاه ذیربط و استانداری‌ها طی نامه‌ای به رییس جمهور منعکس می‌شد و ایشان دستور می‌دادند که از این حساب برای اتمام پروژه استفاده شود.
در هفته‌های پایانی دولت نامه‌ای برای تخصیص اعتبار برای یک پروژه آمد. زمانی بود که بودجه تخصیص داده شده در این حساب استفاده شده بود و آقای دکتر روحانی برای آقای دکتر نوبخت همین مطلب را نوشتند. این موضوع هیچ ارتباطی با بودجه خزانه کل کشور ندارد. این موضوع در اوایل دولت سیزدهم مطرح شد و پاسخ داده شد. نمیدانم چرا این مطالب غیر واقعی را مرتبا مطرح می‌کنند.
آقای میرکاظمی بر چه اساسی این صحبت را داشتند و دلیل اینکه دولت قبل را باعث مشکلات امروز میدانند چه است؟
مثل بقیه صحبت‌هایی که الان می‌شود. ما در اواخر دولت با اروپا، چین، روسیه توافق کردیم که با چه برنامه‌ای واکسن کرونا وارد کشور شود. دولت سیزدهم در هفته‌های شروع به کار اعلام کرد ما مشکل واکسن را حل کردیم؛ عیبی ندارد، آن زمان هیچ چیزی بیان نکردیم و گفتیم واکسن مورد نیاز کشور است و اینکه دولت سیزدهم پیگیری کرده عالی است و ما هم استقبال می‌کنیم. همانطور درخواست عضویت ایران در سازمان شانگ‌های از سال ۹۸ صورت گرفت. یک پروسه طولانی بود. یک کشور با عضویت ایران در این سازمان مخالفت کرد و بعد متوقف شد. آقای دکتر روحانی با رئیس‌جمهور آن کشور صحبت کرد، آقای دکتر ظریف به آن کشور سفر کردند. حتی آقای اردکانیان به عنوان وزیر مسئول کمیسیون مشترک با آن‌ها مذاکره کردند. در اجلاس وزرای خارجه همه موارد را توافق کردند. تنها امضاء برای اجلاس سران ماند و چند هفته بعد از اینکه دولت عوض شد آقای رئیسی توافق را اعلام کردند. گفته شد که، چون دولت سیزدهم سیاست خارجی جدید اتخاذ کرده آن‌ها عضویت ایران در شانگ‌های را پذیرفتند. ما باز سکوت کردیم و گفتیم ما با عضویت ایران موافقیم و هر دولتی انجام دهد استقبال می‌کنیم.
همه مشکلات را به دولت قبل منتسب می‌کنیم موجب بی اعتمادی می‌شود، چون مردم شاهد سیاست‌ها و عملکرد دولت قبل و این دولت بوده اند و قضاوت خواهند کرد. همواره اعتقاد دارم که باید به دولتی که سرکار می‌آید کمک کنیم. زمانی که قرار بود ارز ۴۲۰۰ تومانی را بردارند، دوستان ما در دولت حتی دکتر روحانی پیغام دادند که ما این را کامل بررسی کردیم، اثر این روی ۴ قلم کالا نیست و گرانی به وجود می‌آورد. موقعی این را بردارید که آنقدر ارز داشته باشید که هر چیزی کمبود بود سریع تزریق کنید. گوش نکردند و گفتند اثر این روی ۴ قلم کالاست و ما یارانه پرداخت می‌کنیم. گفتیم ما بررسی کردیم و جواب نمی‌دهد. گوش نکردند، الان چه کسی ضرر کرد؟ مردم ضرر کردند و فشار‌هایی روی مردم وارد شد.
اشاره به ارز ۴۲۰۰ داشتید. سال گذشته بود که دولت با حذف ارز ۴۲۰۰ صحبت از جراحی اقتصادی کرد در این یکسال و اندی که از این جراحی می‌گذرد خروجی را چطور ارزیابی کردید؟
برای کار بزرگ کردن در کشور باید اول برنامه داشت و بعد فضای اجتماعی را آماده کرد تا دولت امکان انجام آن کار را داشته باشد. با شعار دادن اتفاقی نمی‌افتد. جراحی اقتصادی حرف بزرگی است. همان موقع هم گفته شد جراحی اقتصادی با دستور انجام نمی‌شود، جراحی اقتصادی با برنامه انجام می‌شود. من دنبال کردم، هیچ برنامه‌ای را از نظر جراحی اقتصادی ندیدم. حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را نمی‌توان جراحی اقتصادی نامید.
جلسات زیادی برگزار کردیم که ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کنیم، ولی در نهایت به اینجا رسیدیم که یکباره نمی‌شود. از ۲۵ قلم کالا به ۷-۶ قلم رساندیم؛ بدون اینکه تبلیغات کنیم و نگرانی در جامعه ایجاد کنیم. اولین کاری که کردیم باید تولید در داخل را افزایش می‌دادیم یا واردات را به اندازه‌ای می‌کردیم که وقتی ارز ۴۲۰۰ تومانی از کالایی برداشته شد بازار احساس کمبود نکند. ارز ۴۲۰۰ تومانی چای، برنج، روغن، حبوبات و … را به تدریج برداشتیم. هیچ اتفاقی نیفتاد. وقتی به مرغ و لبنیات و گندم رسیدیم دیدیم از اینجا به بعد بودجه زیادی نیاز دارد. یعنی باید پشتوانه ارزی در حدی باشد که بتوانیم پشتیبانی کنیم. این را برای مقطعی گذاشتیم که تحریم را برمی‌داریم یا به هر نحو با گشایشی ایجاد شود.
منتقدان دولت قبل بر این باورند که دولت تدبیر و امید اقتصاد را به غربی‌ها گره زده است واقعا اینگونه بود؟
ما که نمی‌دانیم با چه انگیزه‌ای این را بیان می‌کنند، ما به خودکفایی داخلی توجه زیادی کردیم و با کشور‌های آسیایی و همسایه نزدیک‌ترین ارتباط را برقرار کردیم. نکته‌ای که باید بدان توجه کرد این است که دنیای امروز با دنیای دیروز فرق کرده است. اقتصاد در هم تنیده شده است و مسائل داخلی و خارجی بر روی آن تأثیر می‌گذارد. شما نمی‌توانید این واقعیت را نادیده بگیرید. آقایان گفتند دولت قبل گره زده بود و ما نمی‌خواهیم گره بزنیم. استقبال می‌کنیم و کمک می‌کنیم. آیا شد؟ زمانی که دولت را تحویل دادیم ارز زیر ۲۵ هزار تومان بود، ولی امروز ۵۰ هزار شده است. آیا در اقتصاد ما اثر نگذاشته است؟ اینکه الان تورم این میزان افزایش دارد در اقتصاد ما اثر نگذاشته است؟ الان همه اقلام این میزان گران شده است در اقتصاد ما اثر نگذاشته است؟ با دستور مشکلات اقتصادی حل نمی‌شود بلکه با برنامه سامان می‌یابد.
دولت قبل بحث طرح وزارت بازرگانی را مطرح کرد، ولی با مخالفت مجلس رو به رو شد، ولی در این دولت مجلس با این طرح موافقت کرد این موضوع را چطور می‌بینید؟
در برخی از کشور‌هایی که اقتصاد بازار دارند دو وزارتخانه با هم ادغام هستند. وقتی ما اقتصاد دولتی داریم و در تحریم هستیم باید وزارت بازرگانی داشته باشیم. از سال ۹۶ دنبال تشکیل وزارت بازرگانی بودیم و چقدر جناحی که الان سرکار هستند ما را اذیت کردند و گفتند وزارت بازرگانی نیاز نیست. الان به این نتیجه رسیده‌اند و طرح دوفوریتی دادند. من فکر می‌کنم تقریباً نیمی از عمر دولت سیزدهم گذشته و نباید با سعی و خطا کار‌ها را پیش ببرد. حتماً دولت باید برنامه داشته باشد. مقام معظم رهبری همواره تاکید دارند که سفره مردم، معیشت مردم باید در اولویت قرار گیرد. تیم اقتصادی دولت باید هماهنگ و منسجم باشد، برنامه داشته باشد و اقتصاد را اداره کند. ما از تیم اقتصادی صدای متفاوت می‌شنویم ضمن اینکه، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت وزیر ندارد. (این گفتگو قبل از رای اعتماد مجلس به وزیر صمت انجام شده است)
از برجام چه خبر؟ در حال حاضر خبری از این موضوع نیست؟
برای احیاء برجام و برداشتن تحریم‌ها دو فرصت داشتیم که هر دو فرصت از دست رفت. یکی اواخر اسفند ۹۹ یا اوایل ۱۴۰۰ بود که به دلیل انتخابات ریاست جمهوری خواسته شد که در دولت سیزدهم انجام شود و فرصت دیگر اواسط سال گذشته زمانی که بورل سفری به تهران کرد و مذاکراتی انجام داد، نتیجه این مذاکرات را با طرف آمریکایی صحبت کرد و آقای باقری به قطر رفتند و شرایط تغییر کرد و آن فرصت هم از دست رفت. امیدوار هستم برجام احیاء شده و تحریم‌ها برداشته شود. سند برجام جامع است و اگر طرفین به تعهداتشان عمل کنند دست آورد بزرگی است و نباید از دستور کار مذاکرات خارج شود، چون هم اکنون گزینه دیگری برای جایگزینی وجود ندارد. رفع تحریم‌ها بر روی اقتصاد و کشور تأثیر زیادی دارد.
برخی بر این باور هستند اگر برجام نهایی نشود اقتصاد به سمت نابودی کشیده می‌شود. تحلیل شما در این باره چیست؟
نابود نمی‌شود، ولی مشکل خواهیم داشت. در دوران دولت آقای روحانی تلاش زیادی شد که اقتصاد را به برجام و … گره نزنیم، ولی فشار روی مردم بسیار زیاد بود. الان هم بالاخره می‌تواند همینطور باشد، ولی مردم هزینه آن را باید بپردازند.
متأسفانه در حال حاضر فقط مشکلات مردم معیشت نیست بحث جامعه نیز با توجه به اتفاقات سال گذشته نیز اضافه این موضوع شده است و کار را برای دولت دشوار کرده است
مشکلات اقتصادی و معیشت مردم یکی از دلایل بروز اعتراضات در سال گذشته بود. اگر دولت سیزدهم تحریم‌ها را برمی‌داشت و مشکلات اقتصادی ساماندهی می‌شد چه بسا اعتراضات سال گذشته را به این شکل نداشتیم. به دلیل اینکه مقدار زیادی به این برمی‌گردد که کسی وقتی نمی‌تواند زندگی خود را بگرداند، فشار شغل و بحث اقتصادی و معیشت را دارد. وقتی تحریم را برمی‌دارید و روابط بانکی را با دنیا عادی می‌کنید، صادرات گسترش می‌یابد. واردات فقط محدود به کشور چین و چند کشور دیگر نیست و از هر جای دنیا هر چیزی که کیفیت بهتری دارد وارد می‌کنید. همچنین وضعیت کالا و رفاه و اشتغال خیلی بهتر می‌شد.
در گذشته یک دولتی بود که همه مشکلات را گردن آن می‌انداختند. الان حاکمیت یکدست شده است و با قول‌هایی که داده شده انتظار به وجود آمده که مشکلات حل شود، ولی وضع بدتر شد. کالا‌ها گران‌تر شد و فشار بر مردم بیشتر شد. در گذشته خبرنگار و صداوسیما از طرف مردم موضوعاتی را بیان می‌کردند، ولی الان چیزی گفته نمی‌شود. همه این‌ها دست به دست هم دادند. یک زمانی وقتی یک مشکلی ایجاد می‌شد، بلافاصله دکتر روحانی با مردم حرف می‌زدند و عذرخواهی می‌کردند و چند وزیر را مسئول می‌کردند که هرچه سریعتر کمیته حقیقت یاب تشکیل دهند و ظرف یک هفته به مردم گزارش دهند. به هر حال مردم بیشتر اطلاع داشتند.
در چه موضوعاتی باید اصلاحات صورت بگیرد؟
به نظر من، در موضع سیاست خارجی نیاز داریم اصلاحات انجام شود. اقدامی که با عربستان انجام شد مورد حمایت قرارگرفت و نتیجه مثبت داد. همچنین توافقی که با آژانس اخیراً شد که به نظرم کار خوبی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شد. به نظر میرسد، در سیاست خارجی می‌توان یک تحولاتی داشته باشیم. سیاست خارجی دنیای امروز با دیروز متفاوت است و در گذشته همه سیاست خارجی ما سیاست خارجی جنگ سرد بود. در حال حاضر در دنیای امروز سیاست خارجی این است هر جایی منافع ملی کشور است باید حضور داشت. با همان جایی که حضور دارید ممکن است اختلافاتی باشد و با وجود اختلافات روی موضع خود می‌ایستید، ولی آنچه منافع است با آن قهر نمی‌کنید. اگر می‌توانیم جایی صادرات داشته باشیم و بخش خصوصی را بفرستیم که آنجا کار اقتصادی کنند باید به عنوان دولت زمینه‌سازی کنیم.
نمی‌توان دنیا را تقسیم کرد و گفت با این دنیا قهر هستیم. در غرب خوب و بد دارد، در شرق هم خوب و بد دارد، در آسیا هم خوب و بد دارد. این‌ها را نمی‌توان با یک نسخه جلو برد. در سیاست خارجی باید تجدیدنظر کنیم. باید در سیاست‌های اقتصادی و تعامل با مردم باید تجدیدنظر کرد. مردم اگر بدانند مسئولین کشور به دنبال اصلاح و شنیدن صدای مردم هستند قطعاً همکاری می‌کنند.
رهبری در دیدار اخیری که با سفرا داشتند. گفتند مصلحت شناخت موارد انعطاف است که منافاتی با اصول ندارد. در جایی گفتند تدوین سه کلیدواژه عزت، حکمت و مصلحت تحلیل شما در این باره چیست؟
سیاست، راهگشایی است. زمانیکه وزارت خارجه بودم، ایشان فرمودند با سه عنصر عزت، حکمت و مصلحت می‌توانیم با دنیا رابطه داشته باشیم. در زمان دکتر ولایتی من معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه بودم، بر همین اساس طرحی تنظیم شد که بر اساس عزت، حکمت و مصلحت می‌توانیم با اروپا و با خیلی از کشور‌های دنیا رابطه داشته باشیم. اینجا مصلحت همان منافع ملی ماست. وقتی شما مصلحت کشور را در اینجا می‌بینید، وقتی وضعیت اقتصادی اینطور است که منافع شما در این است که بازار‌های صادراتی خود را به کشور‌های اروپایی و آسیایی باز کنید، نباید تنها منحصر به چین باشید. چین بازار بزرگی است و باید با آن رابطه داشته باشیم. با روسیه باید رابطه داشته باشیم و با همسایگان خود باید رابطه داشته باشیم، ولی این‌ها بدین معنا نیست که بقیه دنیا را رها کنیم. نکته‌ای که ایشان بیان فرمودند کلیدی است یعنی ما با حفظ اصول باید انعطاف داشته باشیم. با این سیاست بسیاری از مشکلات سیاست خارجی ما حل شود. لازم است برای عملیاتی نمودن آن برنامه ریزی نمود و استراتژی و راهبرد را طراحی و بعد عمل کرد.
در دولت قبل وزرا از جمله وزیر خارجه و اقای عراقچی در رسانه ملی حاضر می‌شدند و به سوالات پاسخ می‌دادند. ولی در این دولت کمتر شاهد چنین موضوعی هستیم تحلیل شما ارتباط با این مسائل چیست؟
برخی از این افراد (البته آقای امیرعبداللهیان جزو آن‌ها نیست) تا توانستند علیه سیاست‌های آقای روحانی و سیاست خارجی و آقای ظریف انتقاد کردند. پس بلد هستند حرف بزنند. اگر سیاست این باشد که بعد از به نتیجه رسیدن صحبت کنند، سیاست بدی نیست، ولی نباید اجازه داد که دیگران خبر رسانی کنند و با ایجاد شایعات باعث شکل گیری بی اعتمادی میان مردم و دولت شوند. در دنیای امروز با دسترس بودن فضای مجازی باید بیشتر به مردم گزارش دهیم.
آنچه درباره عربستان به وجود آمد را دستاورد مثبت می‌دانم. آنچه در ارتباط با آژانس را دستاورد مثبت می‌دانم، آن چه درباره آذربایجان اتفاق افتاد من می‌گویم عقب‌گرد است. روابط ما با آذربایجان روابط بسیار خوبی بود. سر موضوعاتی که نباید تبلیغاتی می‌شد، تبلیغاتی شد و الان وضعیت را می‌بینید. درباره افغانستان یک امر منفی رخ داد، افغانستانی که دنیا هنوز آن‌ها را به رسمیت نشناخته است سر مسئله آب شاخ و شانه می‌کشند و این‌ها هشدار می‌دهند و آن‌ها پاسخ می‌دهند. این‌ها مسائلی نیست که در رسانه‌ها بخواهد حل شود. باید بنشینند و با هم به نتیجه برسند. به نظر میرسد حتماً باید در سیاست خارجی هم باید اقتدار وزارت خارجه را بیشتر کنیم تا اعتماد به نفس بیشتری برای کار خود داشته باشند و هم باید پخته‌تر عمل شود. مسائل سیاست خارجه را نباید آمیخته با تبلیغات پوپولیستی داخلی کنیم. سیاست خارجی راه خود را دارد، چارچوب خود را دارد و باید در آن مسیر حرکت کرد. اگر سیاست خارجی تحت تاثیر مسائل داخلی قرار بگیرد از توفیقات آن کاسته شده و به اهداف خود نخواهد رسید.
بیشتر بخوانید:
