جمهوریت – سیما پروانه گهر در روزنامه سازندگی نوشت : آغاز قرن جدید با یک قائله و حاشیه بزرگ در شهری که عموما به واسطه موضع گیری های امام جمعه اش در صدر اخبار است. اگر در تمام یک دهه گذشته قائله ورود زنان به ورزشگاه ها از یک طرف و موضوع اجرای متفاوت و مجزای قوانین در مشهد با دیگر نقاط کشور، هر کدام در جای خود حاشیه ساز بود ، در ایام نوروز ۱۴۰۱ تلفیق این دو مساله حاشیه جدیدی را رقم زد. در گیر و دار خط و نشان فیفا برای الزام ایران به اجازه ورود زنان به ورزشگاه ها برای تماشای رقابت ها بلیط های این بازی و بعد از سبک و نسگین کردن سناریوهای مختلف از جمله تلاش برای برگزاری بدون تماشاچی زیر سایه رعایت فاصله گذاری اجتماعی و شیوع کرونا در نهایت سایت فروش بلیط برای زنان نیز فعال و برای حضور در جایگاه مخصوصی در ورزشگاه امام رضا(س) و تماشای بازی ایران و لبنان ، بلیط فروخته شد. در میانه برگزاری بازی اما رسانه ها خبر زدند که از ورود زنان به ورزشگاه جلوگیری شد. حسن ختام این موضوع گاز اشک آور و اسپری فلفل به صورت زنان و دخترانی بود که حاضر نبودند از درب و جایگاه ورود کنار بروند و متفرق شوند، و البته انتشار عکس و فیلم از این اقدام. موضوعی که حتی فیفا را با تمام مماشات هایش با ایران به واکنش واداشت و گفت که در اینباره از ایران توضیح خواسته است.
با این وجود سکوت بود که از جانب وزارت ورزش شنیده شد و علی رغم انتقادها و واکنش های مختلف چهره های سیاسی و ورزشی هیچ کس مسئولیت این تصمیم را بر عهده نگرفت. نگاه ها هم به تصمیم گیر اصلی در این روند باز هم به مرد شماره یک مشهد معطوف بود و همه بدون این که نامی روشنی از وی ببرند به انتقاد از حکمرانی ملوک طوایفی در مشهد پرداختند. علی مطهری برخورد با اسپری فلفل با زنان و دختران را «تقلید رفتارهای طالبانی» خواند و عباس عبدی از دودوزه بازی در قبال فیفا انتقاد کرد. مجتبی توانگر و جلال رشیدی کوچی نمایندگان مجلس یازدهم از سوال از وزیر ورزش با آغاز هفته کاری خبر دادند .
*سکوت وزارت ورزش و عذرخواهی های دست و پاشکسته
نکته قابل توجه دیگر در این بین ، واکنش های مدیران میانی به موضوع بود . واکنش هایی عاری از عذرخواهی که بر اهمیت و لزوم عدم ورود زنان به ورزشگاه تاکید کرده و برخورد با زنان در این زمینه را قبال پیش بینی می خواندند.تنها عذرخواهی از جانب فرماندار مشهد بود که ان هم به دلیل «حواشی رخ داده در بازی ایران و لبنان در ورزشگاه» صورت گرفت و هیچ صحبت شفافی درباره برخورد با زنان و ممانعت از ورود آن ها صورت نگرفت.
علی اکبر هاشمی جواهری، مدیرکل اداره ورزش و جوانان خراسان رضوی پس از پایان بازی ایران مقابل لبنان در خصوص عدم حضور بانوان در ورزشگاه امام رضا(ع) برای تماشای این بازی گفت که «با توجه به اینکه مشهد به عنوان پایگاه فرهنگی جهان اسلام و تشیع است، بنابراین بعضی از مسائل باید از قبل پیش‌بینی می‌شد. ان‌شاءالله در رویدادهای بعدی می‌دانم که وزارت ورزش برنامه‌هایی دارد در همین استادیوم شرایطی فراهم کند که بازی‌های بین‌المللی بهتر از امروز برگزار شود».
تنها واکنش شفاف به موضوع ورود زنان به ورزشگاه در این ماجرا از جانب دادستان کل کشور بود . حجت‌الاسلام منتظری با بیان اینکه گزارشی درباره اتفاقات مربوط به ورود بانوان به ورزشگاه مشهد به دستش رسیده است گفت که « اگر شرایط و امکانات ورود بانوان وجود نداشت، آقایان باید عقلشان را به کار می‌انداختند و بلیت نمی‌فروختند»
* فرار رو به جلوی فدراسیون فوتبال
در نهایت اما فدراسیون فوتبال فرار رو به جلو را در قبال این حاشیه ترجیح داد و گفت که « مسئولان فدراسیون از بانوان برای خرید بلیت دعوت نکردند » و فروشندگان بلیت‌های جعلی دیدار تیم‌های ملی ایران و لبنان را مسببان اصلی اتفاقات تلخ ورزشگاه امام رضا (ع) مشهد مقدس دانست. در نهایت احسان اصولی عضو هیات رئیسه فدراسیون فوتبال در خصوص حواشی ایجاد شده در ورشگاه امام رضا (ع) مشهد گفت:فدراسیون فوتبال بلیطی به بانوان نفروخته!
*رییسی، رییس دولت یا داماد علم الهدی؟
واکنش دولت نیز در جای خود قابل توجه بود.در ساعات ابتدایی این رخداد، رییس جمهور از یک طرف زیر فشار افکار عمومی برای واکنش به این مساله قرار داشت و از طرف دیگر احتمالا تمایلی نداشت که در نقش داماد منتقد از پدر زن ظاهر شود. این شد که روز بعد از این رخداد، سید ابراهیم رییسی بدون کوچکترین اشاره ای به موضوع اسپری فلفل روی صورت زنان یا انتقاد از نحوه برخورد و فروش بلیط و بعد ممانعت از ورود زنان، به وزیر کشور دستور پیگیری مساله و حوادث رخ داده در مشهد را داد و ساعتی بعد نیز خود راهی مشهد شد، البته برای بازدیدهای دولتی و احتمالا دیدارهای خانوادگی.
جلسه ای که با حضور مسئولان و رییس جمهور و البته پدرزن رییس جمهور نیز برگزار شد عاری از کوچک ترین اشاره ای به نحوه برخورد با زنان در ورزشگاه بود. البته امام جمعه مشهد در بخشی از سخنان خود به صورت غیرمستقیم پیامش را ابلاغ کرد و گفت:« کسانی که برخی از افراد را به دلیل حمایت از حجاب و برخورد با بی‌حجابی، ضد زن معرفی می‌کنند، یا عده‌ای را به خاطر انجام نهی از منکر، خشن معرفی می‌کنند، دشمن خدایند. در نظام اسلامی ما حرام نباید وجود داشته باشد. مردم در اعمال خود آزاد اند، اما در عرصه‌های اجتماعی نباید حرام صورت گیرد. نظام ما جمهوری اسلامی است و باید همه ارزش‌ها و حدود اسلام در تمام شئون زندگی ما اجرا شود، وگرنه اسلامیت نظام ضربه می‌خورد و این بدتر از ضربه خوردن جمهوریت است.». وی در این جلسه تاکید کرد که مشهد باید شهری ملی تلقی شود و رییس نیز در نوبت صحبت و سخنرانی خود تصریح کرد که مشهد شهری ملی است.
محمد باقر قالیباف، رییس مجلس هم در توئیتی به «رفتار غیرمنطقی و دور از شأن در مواجهه با بانوان در ورزشگاه امام رضا (ع) مشهد» واکنش نشان داد و نوشت که کمیسیون شوراها را موظف به پیگیری مساله کرده است.
این شد که بهار ۱۴۰۱ یک برگ تقویم پرحاشیه دیگر به تاریخ رخدادهای سیاسی در مشهد اضافه کرد. شهری که هنوز نامش در ریشه یابی اعتراضات دی ماه سال ۹۶ شنیده می شود و خطبه های امام جمعه اش در اکثر هفته ها تیتر یک رسانه‌ها در صبح روز شنبه است. علاوه بر این هشدارهای دو ماه پیش آیت الله علم الهدی درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها نشان می دهد موضوع ورود زنان به ورزشگاه‌ها مساله ای نیست که امام جمعه مشهد به راحتی از کنار آن عبور کند.
*تکرار تجربه کنسرت در عرصه ورزش
بهمن ماه سال گذشته آیت‌الله علم‌الهدی پس از پیروزی ملی‌پوشان ایران و راهیابی آنان به مسابقات جام جهانی گفت که در بازی اخیر فوتبال که با حضور زنان در ورزشگاه برگزار شده به طور کامل صیانت رخ نداده است. وی در اینباره گفت:«جایگاه بانوان در نظر گرفته شده برای آنان در ورزشگاه باید به گونه‌ای باشد که هیجانات آنها به جایی منعکس نشود و متاسفانه دیروز این اتفاق نیفتاد.امیدوارم از این پس مسئولان در برنامه‌های ورزشی طوری برنامه‌ریزی کنند که “هندسه دینی” رعایت شود چرا که این امر خواسته رهبر معظم انقلاب و فرمان ولی امر مسلمین است» .
همین گفته‌های علم الهدی درباره حضور زنان در ورزشگاه ها در دیگر شهرها و ممانعت از حضور زنان برای تماشای بازی ایران و لبنان نشان از داستان قدیمی اجرای قوانین در مشهد است. داستانی که یک دهه پیش از این درباره برگزاری کنسرت نیز حواشی زیادی را به همراه داشت . علی مطهری پیش از این بارها از این رویه در مشهد انتقاد و در سال نخست مجلس دهم در گفت و گویی تاکید کرد که کشور فئودالی نیست که قوانین مشهد مجزا از دیگر شهرها باشد .
سال های زیادی است که شهر مشهد از میزبانی کنسرت موسیقی محروم و هرازگاهی این شهرهای اطراف مشهد است که میزبانی چنین مراسمی را بر عهده می‌گیرد و طبعا جمع کثیری از مردم مشهد برای بهره‌گیری از آن، با صرف وقت و هزینه‌های بسیار و تحمل خطرات، به آن سوی می روند. علت موضوع باز هم در دیدگاه های آیت الله علم الهدی است که مخالف برگزاری کنسرت در این شهر است و می گوید هیچ کنسرتی نباید در مشهد برگزار شود. علم الهدی در سال ۱۳۹۴ در یکی از خطبه‌های خویش، با ذکر روایتی از پیامبر(ص) مبنی بر این که «بین دو کوه، حرم امام رضا (ع) است» و طبعا در حرم آن حضرت برگزاری مراسم طرب جایز نیست، جلوی برگزاری کنسرت را با پشتوانه‌های در اختیار گرفتند و اقدام خویش را نه امری دستوری، بلکه رویکردی طلبگی خواندند. امام جمعه مشهد در سال ۹۵ نیز خطاب به کسانی که خواستار برگزاری کنسرت در مشهد بودند گفت:« تو کنسرت می‌خواهی؟ خب برو جای دیگر زندگی کن، چرا اینجا داد و فریاد راه می‌اندازی و چانه می‌زنی؟». با این وجود در سال ۹۶ کنسرت سالاری عقیلی در مشهد برگزار شد. اما باز هم رویه به همان روال سابق برگشت.
*علم الهدی در مشهد؛ امام جمعه یا حاکم و والی؟
در یک دهه اخیر مساله تفاوت های مشهد با دیگر نقاط کشور به دلیل دیدگاه های امام جمعه این شهر همواره مورد بحث و نقد بوده است. به نظر می رسد مساله اصلی در نگاه علم الهدی به جایگاه شهورندی مردمان مقیم مشهد است. مردمانی که علم الهدی تاکید دارد که نباید آنان را شهروند خواند. مهرماه سال گذشته وی در اینباره گفت:« در مشهد با دو اصطلاح مخالف هستم؛ یک اصطلاح «گردشگری» و دیگری «شهروندی»؛ این شهر متعلق به امام رضا(ع) است و اولین شهروند این شهر نیز امام رضا(ع) بودند و ایشان «زائر» و «مجاور» دارند. اسم‌ها بار معنوی و اقتصادی دارند، مهم است که از چه نام‌هایی در شهر امام رضا(ع) استفاده می‌شود زیرا امام هشتم(ع) قطب فرهنگی جهان است. آنانی که در این شهر زندگی می‌کنند، شهروند نیستند بلکه «مجاور» امام رضا(ع) هستند».
همین نگاه آرمان شهری امام جمعه و البته دیدگاه های خاص وی به برخی مسائل حقوق شهروندی باعث شده است که مشهد شرایط متفاوتی از دیگر شهرها داشته باشد. دیدگاه هایی که به دنبال تبدیل مشهد به مدینه فاضله اسلامی است.
او در ایام انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ تحریم انتخابات را معادل ارتداد دانست و گفت که کسانی که می‌گویند در انتخابات شرکت نمی‌کنند، مسلمان نیستند.
اگر تا پیش از این مدیریت و قانون گذاری جداگانه برای مشهد از جانب امام جمعه این شهر با نقدها و فشارهایی رو به رو بود حالا حضور داماد وی در ساختمان پاستور بیش از پیش حریم امنی را برای وی ایجاد کرده است. فراتر از مشهد حتی علی الهدی می تواند دیدگاه های خاص خود را در قالب توصیه به رییس جمهور نیز بیان و توسط هوادرانش تحت اجرا در بیاورد .اسفندماه سال گذشته علم الهدی در سخنرانی گفت:« به رئیس جمهور و دیگر مسئولان گفتم شما دریا را آزاد کردید، این دریا قبلاً در اختیار نهاد‌های مختلف بود و این آزادسازی کار خوبی است، اما تمام فساد‌ها و بی‌عفتی‌های سطح خیابان‌های تهران از این به بعد به شکل بدتری در ساحل دریا مشاهده خواهد شد. برای جلوگیری از آن نمی‌توان با نیروی انتظامی و سلاح سراغ آنها رفت، بلکه باید مردم وارد میدان شوند تا مانع این فسق و فجور شوند»
وی با تاکید بر این که « باید برای رفع مشکل بی‌حجابی، مردم به میدان بیایند و اعتراض کنند»، تصریح کرده بود که «برای مقابله با فساد، گشت ارشاد راه‌حل نیست و حتی کار را بدتر هم می‌کند. مقام معظم رهبری فرمان آتش به اختیار دادند، بنابراین اگر زنی در خیابان روسری خودش را از سرش برداشت، باید با اعتراض مردم مواجه شود و ببیند که در میان مردم جایی ندارد. در این صورت مطمئن باشید دو روسری هم سر خواهد کرد و این همان روش امر به معروف و نهی از منکر است».
بسیاری از رسانه ها این گفته های علم الهدی را تحت عنوان تعیین تکلیف برای رییس جمهور خواندند. به نظر می رسد حالا دایره اختیارات امام جمعه مشهد در این شهر با حضور دامادش در راس قوه اجرایی بیش از پیش شده است. شاید حتی از این پس به جای این که از اجرای متفاوت قوانین در مشهد تعجب کنیم، شاهد اجرای قوانین مشهد در شهرهای دیگر نیز باشیم!
