جمهوریت-عباس عبدی در اعتماد نوشت: بالاخره متن لایحه پیشنهادی حجاب از سوی دولت و دستگاه قضایی منتشر شد. ظاهرا این لایحه در ذیل عنوان لوایح قضایی ناشی از اصل ۱۵۸ قانون اساسی تهیه شده که در اینجا مفهوم لایحه کیفری شامل آن میشود. این یادداشت در پی آن است که درباره مفهوم کیفر و جرم و تفاوت آن با خلاف توضیحاتی دهد و به این نتیجه برسد که آیا مساله حجاب در چارچوبی که طرح شده، امر خلافی است یا کیفری؟ البته ما با طیفی از رفتارها مواجه هستیم که ترکیبی از هر ویژگی را دارند.
میان خلاف و جرم تفاوتهای مهمی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره میشود. اولین مورد آن حس عمومی است. در واقع جرم را در اساس وجدان عمومی تعریف و حکومت تبدیل به قانون میکند. مرتکب آن پیش از آنکه از طرف حکومت مجازات شود از طرف مردم طرد اجتماعی میشود؛ لذا کسی جرم را آشکارا انجام نمیدهد، نه فقط به دلیل ترس از مجازات آن، بلکه بیشتر به علت طرد و نگاه منفی مردم. البته شرط وجود مجازات و قانون نیز برای جرم یک امر ضروری است، ولی رویکرد منفی مردم به آن فعل، مساله اصلی و شرط لازم است. از این رو تعداد کسانی که آشکارا مرتکب جرم میشوند یا به آن اقرار میکنند، بسیار اندک هستند.
برای نمونه کسی که سرقت میکند، همواره سعی میکند آن را پنهان دارد. حتی اگر حکومت هم متوجه شود و او را به زندان بیندازد، باز هم سعی میکند که زندان خود را بپوشاند یا به علل دیگری ربط دهد، چون مردم سارق را طرد میکنند و عمل او را قبیح میدانند و از او کنارهگیری میکنند، کسی هم از او دفاع نمیکند. در حالی که خلاف از این مقوله نیست. نمونهاش تخلفات راهنمایی و رانندگی است. تفاوت مهم دیگر در وجه معنوی ماجرا است.
اگر کسی آگاهی از مجرمانه بودن فعل نداشته باشد، یا در تطبیق مصداق اشتباه کند، مجازاتی متوجه او نیست. در واقع «قصد» شرط ضروری تحقق ارتکاب جرم است. برای نمونه اگر کسی نداند که خوردن شراب حرام یا جرم است یا نداند فلان مایع شراب است و آن را بخورد، مرتکب جرم نشده است و مصون از مجازات است، در حالی که در خلاف چنین شرطی را نمیپذیرند. البته در جرم هم بیاطلاعی از حقوق پذیرفتنی نیست.
ولی برخی از مجازاتها ساقط میشود. در خلاف قضیه تفاوت دارد. کسی که رانندگی میکند، فرض است که بر مقررات آن آگاه است و حق انکار ندارد. تفاوت سوم که خیلی مهم است، مرجع رسیدگی است. جرم فقط از طریق دادگاه قابل رسیدگی است. فرآیند دادرسی آن به نسبت پیچیده و مطابق قانون آیین دادرسی است. احکام صادره تبعات گوناگونی برای مرتکب دارد. در حالی که خلاف چنین نیست، پلیس یا کارمندان دولت نیز آن را اعمال میکنند، البته حق شکایت ذینفع به دادگستری محفوظ است. تفاوت دیگر هدف از مجازات است. در خلاف، هدف از مجازات پیشگیری و تا حدی جبران مادی است، مثلا جریمه پارکینگ ممنوع از این نوع است، ولی رانندگی هنگام مستی از نوع جرم است، باید مجرم را برای رضایت و تشفی خاطر مردم مجازات کرد. برای نمونه قتل از این نوع است. مردم خواهان مجازات قاتل هستند حتی اگر اطمینان پیدا کنند که پس از این دیگر مرتکب قتل نخواهد شد.
مجازات یک خواسته عمومی است. اگر قاتل مجازات نشود، انسجام اجتماعی و حس عدالت عمومی مخدوش خواهد شد. با این ملاحظات ماده موجود مربوط به حجاب از منظر فلسفه دینی (ولو ناقص) جرمانگاری شده است، ولی این ماده کارآمد و اجرایی نبود نه به این علت که مجازات آن کم بود. اتفاقا براساس این قانون میشد بسیاری از زنان را زندان کرد، ولی تعدادشان آن اندازه زیاد میشد که دهها برابر زندانهای کشور هم جوابگو نبود. در حقیقت این نوع پوشش جرمانگاری شده بود، در حالی که تعداد مرتکبین آن نهتنها کم نبودند که بسیار زیاد هم بودند و مرتکبین آن از طرف مردم هم طبعا طرد نمیشدند. زیاد دیده میشد که زنان با دو نوع پوشش آزاد یا با حجاب کامل در کنار هم هستند و حس منفی نسبت به زنی که حجاب ندارد ابراز نمیشود. در نهایت وضعیت رسید به اینجا که اکنون شاهد چنین پوششی در جامعه هستیم. حالا حکومت درصدد است که قانون جدیدی را تصویب کند.
با این مقدمه باید پرسید که قصد از نوشتن لایحه درباره حجاب چیست؟ آیا قصد جرمانگاری است یا خلافانگاری؟ اگر جرمانگاری است، در این صورت باید حدی از نداشتن پوشش را جرمانگاری کنید که اکثریت قاطع مردم افرادی با آن نوع پوشش را طرد اجتماعی کنند، یا محکوم نمایند ولی این قطعا شامل حال نداشتن روسری نمیشود. ضمن اینکه در لایحه جدید از مساله حدود شرعی حجاب که در قانون موجود است، به درستی عقبنشینی شده، پس اگر مبنای شرعی ملاک قانونگذاری نیست، چه عاملی موجب جرمانگاری نوعی از پوشش میشود که نه مردم چنان پوششی را جرم میدانند و نه اینکه افراد مرتکب آن اندک هستند؟
فلسفه این قانون چیست؟ فلسفه قانون را باید در مقدمه تشریحی آن نوشت. این احتمال که بتوان برای پوشش، قانونی از منظر جرمانگاری نوشت قابل بررسی است، ولی اگر این قانون از زاویه خلافانگاری نوشته شده، در این صورت نقدها چند برابر میشود، زیرا چنین پوششی از جمله نداشتن روسری هیچگاه موجب اختلال در نظم اجتماعی نمیشود که آن را جریمه کنید.
مشکل قانوننویسی در ایران این است که فاقد فلسفه حقوق و فلسفه جزایی است. نه میتواند فلسفه دینی را حاکم کند و نه اجرای این فلسفه عملی است و نه حاضر است که فلسفه اجتماعی حقوق را بپذیرد، لذا با این لوایح دعواها و اختلافات تمام نخواهد شد که بیشتر میشود. از ما گفتن بود. خود دانید.
بیشتر بخوانید:
- توضیح پلیس درباره ایست قلبی مهسا امینی در مقر گشت ارشاد
- دختر جوان بعد از بازداشت توسط گشت ارشاد به کما رفت
- واکنش رئیس سازمان فضای مجازی بسیج به ماجرای مهسا امینی
- نماینده مجلس: پرونده “مهسا امینی” را پیگیری کرده و به مردم گزارش میدهم/ قابل هضم نیست
- روایتهای متفاوت از ماجرای مهسا امینی
- ضرورت پاسخگویی وزارت کشور در ماجرای مهسا امینی
- دستور رییسی برای بررسی ماجرای مهسا امینی
- واکنش فاطمه هاشمی رفسنجانی به ماجرای مهسا امینی
- دایی مهسا امینی: بیماری قلبی مادرزادی مهسا دروغ مطلق است/ میگویند کاری نکردهایم، قرار بود دیگر چه کار کنید؟
- تشکیل کارگروه ویژه پزشکی قانونی برای مهسا امینی
- واکنش انسیه خزعلى به ماجراى تلخ «مهسا»
- ورود بازرسی فراجا و قوه قضائیه به حادثه مهسا امینی
- حسن خمینی: نیروی انتظامی باید پاسخگو باشد
- مهسا امینی دختر سنندجی فوت کرد
- واکنش تلخ علی دایی به فوت مهسا امینی
- نماینده مجلس: در بدن مهسا امینی هیچگونه آثار برخورد فیزیکی و ضرب و جرح مشاهده نشده/ او زمینه بیماری قلبی و صرع را از کودکی داشته
- درخواست حزب جوانان براى “استعفاى وزیر کشور” در پى ماجراى مهسا امینی
- شعر محمدرضا شفیعی کدکنی پس از درگذشت مهسا امینی
- پیکر مهسا امینی در سقز به خاک سپرده شد
- استوری حمزهای گزارشگر فوت مهسا امینی در صداوسیما
- ۸ نکتۀ محقق داماد دربارۀ مرگ جانسوز مهسا امینی
- نوشته سنگ قبر مهسا امینی در سقز/عکس
- مرگ مهسا امینی، تیتر اول رسانههای جهان شد/عکس
- مهسا امینی گرفتار گشت ارشاد نمیشد،سکته میکرد؟
- حاشیه هاى خاکسپارى مهسا امینی: تجمع و شلیک گاز اشکآور مقابل فرماندارى سقز
- اطلاعیه درباره مطلب ستوانیکم حسن شیرازی در ماجرای مهسا امینی
- بهت و اندوه پدر و برادر مهسا امینی/عکس
- بیانیه بیمارستان کسری درباره مرگ مهسا امینی
- واکنش کیهان به ماجراى مهسا امینی
- واکنش تند سردار حسین علایی به ماجراى مهسا امینی و گشت ارشاد
- دفاع روزنامه دولت از ارشاد بدحجابان توسط فراجا
- جمهوری اسلامی: نگاهتان را به مردم تغییر دهید
- مهسا امینی فراموش میشود و سیاستها درست نمیشود
- انتقاد کمیل خجسته از واکنش اسنپ به فوت مهسا امینی
- حکومت را چه شده که با اینکه می داند “گشت ارشاد”غلط است اما جرات تغییر رویه ندارید
- کسی در تجمع سقز کشته نشده/ چند نفر زخمی شدند
- رئیسی در تماس تلفنی با خانواده مهسا امینی چه گفت؟
- واکنش پدر مهسا امینی به ادعای بیماری دخترش
- توضیحات جدید درباره فیلم لحظه بیهوششدن مهسا امینی
- بازداشت چند نفر در جریان اعتراضات اخیر کردستان
- خشونت علیه بانوان را حذف کنید و قول بدهید ماجرای مهسا امینی تکرار نشود
- حسین شریعتمداری: خاتمی و اصلاح طلبان از فوت مهسا امینی خوشحالند/ بی تردید این حادثه بر اثر سکته قلبی بوده
- عطاءالله مهاجرانی: امسال پلیس آمریکا ٨٢٨ نفر را کشته
- ابعاد درگذشت «مهسا امینی» روشن شود
- روایت تجمع دیشب مردم سنندج در اعتراض به فوت مهسا امینی
- واکنش ستاد امر به معروف به فوت مهسا امینی
- این چهره عامل بازداشت مهسا امینی است؟ + تصاویر
- واکنش آیت الله موسوی تبریزی به ماجراى مهسا امینی
- مصلحت دین،جمهوری اسلامی و جامعه، حجاب الزامی و گشت ارشاد نیست
- تجمع در اعتراض به فوت مهسا امینی در تهران/ تصاویر
- محسنی اژه ای به خانواده مهسا امینی اطمینان داد
- واکنش روزنامه دولت به تجمعات اعتراضی دیروز
- اظهار نظر دختر سردار سلیمانی درباره مهسا امینی
- چرا از اول تا آخر گشت ارشاد ضرر است؟
- دختر ۲۲ ساله با کلاس یکی دو ساعته گشت ارشاد به بهشت نمیرود
- واکنش روزنامه اطلاعات به موضوع گشت ارشاد: اگر نصف رانندگان از چراغ قرمز عبور کنند، عقل سلیم می گوید باید مقررات را عوض کرد
- پدر مهسا امینی: دروغ میگویند که لباس مهسا با لباس فیلم متفاوت بود/ همه بدنش را پوشانده بودند تا کبودیها را نبینیم/ با صدای بلند میگویم دخترم هیچ بیماری نداشت
- تجمع رشت علیه گشت ارشاد/ بازداشت ۲۲ نفر
- واکنش استاندار به حوادث اعتراضات دیشب تهران
- تجمع اعتراضی درباره فوت مهسا امینی در قم
- کیهان: در ماجرای مهسا امینی با امثال خاتمی،پزشکیان، ظریف و همتی برخورد شود
- گزارش جماران از اعتراضات شب گذشته تهران
- تسنیم: در مشهد یک پلیس به آتش کشیده شد
- جدال داغ کرباسچی و گنجی روی آنتن زنده تلویزبون
- فرماندار مشهد: حضور ماموران غیر ایرانی شایعه اس
- ت
- نماینده مجلس: بدحجاب ها جزو مردم عادی نیستند/ خیلی طبیعی است که ما این افراد را بازداشت خواهیم کرد/ کسی حق ندارد در مقابل گشت ارشاد گردنکشی کند
- على کریمى هم رفت، اپوزیسیون سازى را متوقف کنید
- لحظهای متفاوت از اعتراضات مردم در رشت/فیلم
- واکنش پرستویی به ویدئوی تکاندهنده اعتراضات/فیلم
- هک وبسایتِ «دولت» همزمان با تجمعات خیابانی
- ۱۸۰۰ نفر از معترضان در تهران سابقه حضور در اعتراضات قبلی را دارند
- نامه دفتر رهبری به شمخانی درباره برخورد با معترضین جعلی است
- مصوبه جدید درباره گشت ارشاد در راه است
- گزارش کمیسیون شوراهای مجلس درباره مهسا امینی
- اظهار نظر اولیه پزشکی قانونی درباره مهسا امینی
- یگانهای ویژه پلیس زن وارد میدان شدند
- واکنش پارسا پیروزفر به اعتراضات اخیر در کشور
- آمار بازداشتیهای اعتراضات اخیر در گیلان
- بیانیه سپاه پاسداران درباره حوادث اخیر
- کیهان: پادوهای دشمن نقاب انداختند به جنایتکاران امان ندهید
- بازداشت تعدادی در اعتراضات اخیر کردستان
- روزنامه ایران : در کودتای ۲۸ مرداد بدکارهای به نام پری بلنده میدانداری میکرد ، امروز هم برخی میدانداری و نعرهکشی میکنند
- نایب رییس کمیسیون اصل نود مجلس: مطالبه اصلاح شیوه مبارزه با بیحجابی را میپذیریم
- دستورات رئیس قوه قضاییه درباره نحوه برخورد با عوامل اغتشاشات
- اولین آمار غیررسمی از جانباختگان اعتراضات اخیر
- صادق کوشکی: میخواهند، اینجا هم مثل آنتالیا شود
- گشت ارشاد جامعه را بیعفت میکند
- بازداشت چند روزنامهنگار و فعال سیاسیِ مشهور
- موضع خطیب وزیر اطلاعات درباره وقایع اخیر
- موضع مهم ضرغامی نسبت به حوادث اخیر و گشت ارشاد
- شریعتمداری: فوت مهسا امینی به فراجا ربطی ندارد
- آمریکا مجوز اینترنت آزاد برای ایران را صادر کرد
- آخرین وضعیت تجمع در خیابانهای تهران
- رییسی: حرف حق را میشنویم/ زیربار اغتشاش نمیرویم
- احمد خاتمی: سران اغتشاش از بیگانه خط می گرفتند و می گیرند و پول هم میگیرند/ برخی که نان نظام را خوردند با دشمنان هم صدا شده اند/ قاطعترین برخورد عبرتآموز با سران اغتشاش انجام شود
- توضیح درباره ادعای جابجایی نیرو توسط آتشنشانی
- امام جمعه یاسوج: خانمی خطایی انجام داده و خلاف قانون خدا و اسلام عمل کرده و در نهایت سکته کرده است
- جدیدترین آمار از جانباختگان اعتراضات اخیر
- روزنامه همشهری: مهران مدیری نان را به نرخ روز می خورد/ او روغن ریخته نذر امامزاده کرده
- اینترنت ملی نشده ، اختلال موقتی است
- اژهای: اجازه نمیدهیم آشوبطلبها جولان دهند
- رئیسی: ضرورت تفکیک میان اعتراض و اخلال در نظم
- احمدینژاد درباره گشت ارشاد حرف خود را عوض کرده
- واکنش قالیباف به ناآرامی ها و حوادث اخیر
- آزاد کردن زندانیان اشنویه صحت دارد؟
- واکنش وزیر ارشاد به کشف حجاب چند بازیگر زن
- نماینده مجلس: گشت ارشاد هیچ جایگاهی از نظر حقوقی ندارد
- آمار بازداشتشدگان وقایع اخیر در هرمزگان
- واکنش دبیرکل سازمان ملل به اتفاقات اخیر در ایران
- فارس: دادستانی باید از طریق پلیس اینترپل «علی کریمی» را تحت تعقیب قرار دهد
- درخواست توقیف اموال علی کریمی روی آنتن زنده
- رئیس بنیاد شهید: اتفاقات اخیر اعلام جنگ رسمی علیه خداست
- ۳۰ میلیارد تومان آخرین دریافتی مهران مدیری از صداوسیما
- علیرضا قزوه به مهران مدیری: اگر صداوسیما نبود،الان در پایین برره بز می چراندی
- دادستان ساری: دستگیری چند عضو داعش و کومله
- دادستان تهران: اولویت ما آرامش مردم است
- بیانیه دانشگاه علامه طباطبایی درباره وقایع اخیر
- ذوالنور : برخی خواص آتش به آشوبهای اخیر ریختند
- دیوان عالی کشور فرجام خواهی محمد قبادلو و سامان صیدی(یاسین) نسبت به رأی دادگاه انقلاب را پذیرفت
- حکم اعدام محمد قبادلو تایید شد
- محمد قبادلو که به اعدام محکوم شده کیست؟
- ۲ تا ۵ سال حبس برای فیلمبرداری از اعتراضات
- بازداشت ۴ متهم ناامنی و اغتشاش در میدان انقلاب
- اظهارات جدید دادستان درباره پرونده مهسا امینی
- نظر دادستان کل کشور درباره کشف حجاب
- واکنش معاون رئیس جمهور به ادعای تجاوز در زندانها
- قالیباف درباره فوت مهسا امینی: ما مسئولان وقتی فهمیدیم اشتباه کردیم باید عذرخواهی میکردیم
- واکنش وزیر کشور به پیامک تذکر حجاب به رانندگان
- رهبر امام جمعه اصفهان: اجازه عرقفروشی و قماربازی ندادیم؛ به زنان هم اجازه نمیدهیم هرطور دلشان میخواهد بیرون بیایند
- سیاست اجتماعی جدید درباره کمحجاب ها ؟
- دستور دادستان کل کشور به پلیس برای برخورد با «کشف حجاب»
- تشکیل پرونده برای فرزندان بیحجاب مسئولان خارج از کشور
- مهتاب نصیرپور به دادسرای اوین احضار شد
- بازداشت تبعه آلمان حین عکاسی از مراکز حساس
- آزاده صمدی و مهتاب کرامتی به اوین احضار شدند
- «برخورد بدون تعارف با پدیده بیحجابی» آغاز شد
- روایت سردار نقدی از شنود تلفن خانواده مهسا امینی
- قلب و ذهن تعدادی از مردم اسیر تفکرات دشمن در حجاب شده است
- با این لایحه میخواهید به مقابله با بیحجابی بروید؟